همه چیز درباره شستن دست ها

صابونها و روش صحیح شستن دستها

بررسیهای یک جامعه آماری نشان می‌دهد ۹۵ درصد افراد که پس از توالت دستهایشان را با صابون می‌شویند، از زمان و نحوه درست استفاده از این ماده شوینده اطلاعی ندارند و در نتیجه با میکربها و ویروسها هم‌نشینند! اگر برای شما هم سؤالاتی در این باره پدید آمده، این نوشتار نکات زیادی را روشن خواهد کرد.

آیا به شیوه صحیح، دست‌های خود را می‌شویید؟
براساس بررسی‌های میدانی که توسط گروه تحقیقات دانشگاه می‌شیگان انجام شده و نتایج آن در مجله سلامت محیط‌زیست به چاپ رسیده، تنها ۵ درصد از افراد پس از استفاده از توالت دست‌های خود را به درستی می‌شویند. در این بررسی، ناظران آموزش‌دیده از دانشگاه میشیگان، عادت شستن دست ۳۷۴۹ نفر در دستشویی‌های عمومی را بررسی کردند و نتیجه‌ای که به‌دست آوردند به این شرح است: ۹۵ درصد کسانی که از توالت استفاده می‌کردند زمان ۱۵ تا ۲۰ ثانیه پس از دستشویی رفتن که CDC (مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها) برای کشتن میکروب‌هایی که سبب ایجاد عفونت می‌شود، توصیه کرده را برای شستن دست‌های خود اختصاص نمی‌دهند. حتی بد‌تر از آن، ۳ درصد افراد به خود زحمت استفاده از صابون را هم نمی‌دادند و ۱۰درصد بقیه هم کلا پس از خروج از دستشویی دست‌های خود را نمی‌شستند.

۱۵ درصد از مردان اصلا دست‌های خود را نمی‌شویند

آمار این افراد مطابق انتظار در دستشویی زنانه کمتر است. در مقایسه با میزان ۷ درصدی زنان که سینک دستشویی را نادیده می‌گیرند، ۱۵ درصد از مردان اصلا دست‌های خود را نمی‌شویند. در میان مردان تنها نیمی هنگام شستن دست‌ها از صابون استفاده می‌کردند اما زنان حتما دست‌ها را با صابون می‌شستند.

دکتر کارل بورچگروینک، سرپرست پژوهشگران و استاد دانشگاه دولتی میشیگان می‌گوید: «مردم معمولا فکر می‌کنند دست‌هایشان تمیز است اما حقیقت این است که فرقی نمی‌کند شما چقدر در کار خود نظافت را رعایت می‌کنید، بیرون آمدن از توالت با دست‌های کاملا پاکیزه کار بسیار دشواری است. بیشتر به این دلیل که آنجا محل بسیار پر ترافیکی است.»

میکروب‌های خطرناک در کمین شما هستند
به گفته رابرت کلن، رئیس بخش بیماری‌های عفونی بیمارستان سنت لیوکس و روزولت در نیویورک سیتی، بسته به نوع باکتری‌های قرار گرفته روی در و دستگیره توالت، شیر آب، جا دستمالی و سایر سطوح همگانی‌ای که با آن تماس پیدا می‌کنید، میکروب‌های خطرناکی مثل‌ ای.کولی و استافیلوکوکوس می‌توانند به راحتی منتقل شوند. این باکتری‌ها به یکباره تنها با تماس دست شما به دهانتان یا به ساندویچتان به سیستم بدن شما وارد می‌شوند. آن‌ها می‌توانند باعث ایجاد عفونت‌ها و ویروس‌ها شوند.

شستن دست‌ها باید ۲۰ ثانیه طول بکشد
بهترین روش دفاعی شست‌وشوی دست‌ها به روشی صحیح بلافاصله پس از استفاده از توالت است.

بورچگروینک می‌گوید، این به معنی استفاده از صابون است که کمک به جدا‌شدن باکتری‌ها از پوست و ضد‌عفونی و شسته‌شدن آن‌ها می‌کند. هنگام آبکشی هم از شست‌وشوی کامل آن‌ها اطمینان حاصل کنید. برای خلاص‌شدن از این باکتری‌ها، کل روند شستن دست‌ها باید ۲۰ثانیه طول بکشد که تقریبا معادل دو بار خواندن شعر «تولدت مبارک» است. شاید فکر کنید چون از ماده ضدعفونی‌کننده استفاده می‌کنید دست‌هایتان بسیار تمیز است اما فرمولاسیون الکلی این مواد تنها باکتری‌های سطحی پوست را از بین می‌برد ولی باز هم باکتری روی پوست وجود دارد. این یعنی استفاده از ژل‌ها و مواد ضدعفونی‌کننده باید در درجه دوم اهمیت قرار گیرد و بهتر است همیشه از آب و صابون برای تمیز‌کردن دست‌ها استفاده کنید.

چطور میکروب‌ها را با صابون می‌کشیم؟
ابتدا اجازه دهید به چگونگی کارایی سطح شیمیایی صابون نگاهی بیندازیم. برای ساخت صابون، باید یک ماده اسیدی و یک ماده بازی (یا ماده قلیایی) را با هم ترکیب کنید. این ماده اسیدی از چربی (اسیدهای چرب و تری‌گلیسیرید‌ها) و ماده قلیایی از هیدروکسید سدیم (NaOH) تشکیل شده‌ است. این ترکیب موجب جدا‌شدن اسیدهای چرب از تری گلیسیرید‌ها و آمیختن آن با یون‌های هیدروکسید و تشکیل نمکی به نام «صابون» می‌شود.

صابون دارای ۲ ویژگی کلی است:
کاهش «کشش سطحیِ» آب
چسبیدن به چرک، روغن و باکتری‌ها

دلیل اینکه صابون این خواص را دارد این است که یک بخش از مولکول صابون هیدروفیلیک یا علاقه‌مند به آب (چسبنده به آب) و بخش دیگر آن هیدروفوبیک یا گریزان از آب (دافع آب) است. بخش هیدروفیلیک به اسیدهای چرب هیدروفوبیک اجازه می‌دهد تا با سایر مواد هیدروفوبیک، مانند چرک در حال پاک‌شدن روی سطوح، رابطه برقرار کند. وقتی لایه‌ای از کثیفی به اسیدهای چرب صابون می‌پیوندد، به قطرات محصور شده در آب تبدیل می‌شود. چرک، چربی و باکتری به راحتی از بین رفته و در این وضعیت معلق شسته می‌شود. پس صابون معمولی هم باکتری‌ها را از بین می‌برد اما آیا صابون ضدباکتری کاری بیش از این انجام می‌دهد؟ شاید. اما چندین نکته اصلی وجود دارد که در مورد آنتی‌باکتریال‌ها در نظر گرفته می‌شود.

آنتی‌باکتریال بهتر است یا صابون معمولی؟
این روز‌ها به نظر می‌آید همه‌چیز «آنتی باکتریال» شده است. در حال حاضر حدود ۷۵درصد صابون‌های مایعی که در قفسه‌های فروشگاه‌ها وجود دارد دارای چنین خاصیتی است و ما دائما محصولات آنتی باکتریال را به انبار مواد پاک‌کننده منزل خود اضافه می‌کنیم. با این حال آیا از قبل تمیز‌تر هستیم؟ برخی پژوهشگران به این پرسش پاسخ منفی می‌دهند.

آنتی باکتریال‌ها این مشکلات را دارند:
- اجزای آنتی‌باکتریال صابون‌ها برای اینکه به خوبی عمل کنند باید حدود ۲ دقیقه روی سطح کثیف باقی بمانند ولی بسیاری از افراد اینقدر‌ها هم صبور نیستند و قبل از اینکه ترکیبات آنتی‌باکتریال بتوانند وظیفه خود را انجام دهند آن را می‌شویند.
- برخی پژوهشگران طرفدار این فرضیه هستند که باکتری‌ها می‌توانند در طول زمان در برابر عوامل نابود‌کننده باکتری مقاوم شوند و در نتیجه مواد آنتی سپتیک بر عکس میکروب‌هایی مقاوم ایجاد می‌کنند.
- بعضی باکتری‌ها برای انسان مفید هستند. این تعداد معمول باکتری‌هایی که در بدن ما وجود دارند نه تنها عرق ما را تجزیه می‌کنند، بلکه به دفاع از ما در برابر باکتری‌های بسیار مضر و ناخوانده نیز کمک می‌کنند.
- بسیاری از بیماری‌های شایع در طبیعت ویروسی است، از این‌رو آن‌ها به وسیله فرآورده‌های آنتی‌باکتریال از بین نمی‌روند.

نتیجه: طبق بررسی مراکز کنترل و پیشگیری بیماری‌ها (CDC)، مصرف صابون‌های آنتی‌باکتریال ضرورتی ندارد اما شست‌وشوی دست‌ها با صابون معمولی و آب گرم از تاثیرگذار‌ترین راه‌ها بر ضدبیماری‌های عفونی است.

جامد بهتر است یا مایع؟
هنگامی که صابون به لوازم بهداشتی افراد اضافه شد، تا مدت‌های زیادی تنها صابون‌های جامد و اصطلاحا قالبی وجود داشتند. بعد‌ها این صابون‌ها در اشکال گوناگونی مانند صابون‌های گرد و مربع شکل، معطر و بدون بو، شفاف و مات شکل گرفتند. اما شکل اصلی و کاربرد آن‌ها صد‌ها سال است که هیچ تغییری نکرده است.

پس از آن پاک‌کننده‌های دیگری با فرمولاسیون صابونی و بدون صابون هم تولید شدند. پاک‌کننده‌های قالبی با ترکیب فرآورده‌های مایع به‌دست می‌آمدند که در ابتدا برای شستن دست‌ها استفاده می‌شدند. به تدریج بازار با ژل‌های شست‌وشو که به عنوان بدن‌شوی هم شناخته می‌شوند و به سرعت جایگزین عمومی صابون‌های قالبی شدند، پر شد. در طول چند سال اخیر، بحث‌های فراوانی در مورد اینکه کدام‌یک از انواع صابون‌های قالبی سفت یا ژل‌های شست‌وشوی خوش‌ظاهر بهتر هستند، صورت گرفته است. پیش از اینکه تصمیم خود را بگیرید، برای کسب اطلاعات بیشتر این مطلب را تا پایان مطالعه کنید.

کلا شبیه هم اما...
واقعا کدام یک بهتر است؛ صابون قالبی یا صابون مایع؟ شاید شما هم بدانید که تفاوت عمده‌ای بین این‌دو وجود ندارد. همه انواع صابون‌های مرغوب از ترکیبات اساسی یکسانی چون نمک قلیایی اسیدهای چرب و ماده پاک‌کننده درست شده‌اند. پاک‌کننده موجود در صابون، که مواد فعال در سطح نامیده می‌شود، به چربی و کثیفی اجازه می‌دهد تا با آن مخلوط شده و با آب شسته شود و از بین برود. مثل خیلی از محصولات زیبایی و بهداشتی، هر دو نوع صابون‌های قالبی و مایع دارای مزیت‌ها و معایبی هستند.

یکی از شکایاتی که از صابون‌های قالبی می‌شود این است که علاوه بر آلودگی‌ها و کثیفی‌ها همه مواد روی پوست را از بین می‌برد. صابون‌های قالبی ناملایم، رطوبتی را که پوست شما برای سلامت خود نیاز دارد از آن می‌گیرد. از سوی دیگر، صابون‌های مایع اغلب دارای مرطوب‌کننده هستند اما بیشتر آن‌ها دارای رایحه‌ها و افزودنی‌های دیگری هستند که می‌توانند باعث آسیب رساندن به پوست‌های حساس شوند.

به نفع جیب شما
اگر شما فرد مقتصدی باشید، به احتمال زیاد متوجه شده‌اید که صابون‌های قالبی با صرفه‌تر از صابون‌های مایع هستند. با این وجود، اگر علاقه ندارید که روی جاصابونی شما با صابون قالبی حالت لیز و کثیف پیدا کند، حتما فکر می‌کنید هزینه اضافه برای صابون مایع ارزش دارد. از نظر حفظ محیط‌زیست، صابون قالبی نسبت به صابون مایع سالم‌تر است چون اغلب صابون قالبی در بسته‌بندی کاغذی یا مقوایی قرار دارد و مواد بسته‌بندی آن نه تنها قابل بازیافت است بلکه نسبت به بسته‌بندی پلاستیکی صابون‌های مایع راحت‌تر نیز به چرخه حیات باز می‌گردد و تجزیه می‌شود.
از مسائلی که در مورد صابون مایع وجود دارد، هدر رفتن آن است. شما می‌دانید که برای شستن خود چه مقدار صابون قالبی را روی لیف حمام خود بزنید تا به اندازه کافی کف کند اما صابون‌های مایع چون معمولا به صورت پمپی یا قوطی‌های فشاری هستند، اتلاف در مصرف آن‌ها امری رایج است. عامل بالا‌تر بودن هزینه صابون‌های مایع و هدر رفتن بیشتر آن‌ها این است که شما به صابون‌های قالبی عادت کرده‌اید.

نتیجه‌گیری
خلاصه مطلب این است که استفاده از صابون‌های قالبی یا مایع یک انتخاب شخصی است. بیشتر از شیوه ارائه کالا، مهم‌ترین موضوع برای شما این است که مراقب ترکیبات مواد افزودنی خاص موجود در آن‌ها مانند مواد معطر و مرطوب‌کننده‌ها باشید.