نوشتاری از دکتر علی سروش در باب اصلاح سبک زندگی

سبک زندگی سالم و یا به عبارت دیگر" اصلاح سبک زندگی" سنگ بنای تأمین، حفظ، و ارتقای سلامت فرد و جامعه، پیشگیری در سطوح مختلف و همینطور اعاده سلامتی در هنگام ابتلای به بسیاری از بیماریهاست.

سازمان بهداشت جهانی شیوه زندگی را به روش زندگی مردم و بازتاب کاملی از ارزش های اجتماعی، طرز برخورد، فعالیت ها، و همچنین ترکیبی از الگو های رفتاری و عادت های فردی در سرتاسر زندگی   ( فعالیت بدنی، تغذیه ،مدیریت وزن بدن، کنترل اضطراب و استرس، اعتیاد به الکل و دخانیات و.....) معرفی می کند که در پی فرآیند اجتماعی شدن به وجود می آید.

اصلاح سبک زندگی نقش اساسی در پیشگیری و درمان بخش عمده ای از بیماری ها از جمله بیماری های مزمن غیر قابل انتقال مانند فشار خون، دیابت نوع (2)، بیماری های قلبی عروقی، بسیاری از سرطان ها، استئوپروز و افسردگی و اضطراب و.... دارد. بطوریکه بیان شده اصلاح عادات غلط مربوط به سبک زندگی یک راهبرد پیشگیرانه کلیدی در بسیاری از بیماریها می باشد. همچنین امروزه اعتقاد بر این است که حدود70% بیماری ها متأثر از سبک زندگی نا صحیح افراد می باشد.به طوری که اهمیت سبک زندگی در ایجاد و سیر بیماریها باعث شکل گیری شاخه جدیدی درعلم پزشکی به نام پزشکی رفتاری شده است.

سبک زندگی سالم کانون تمرکز فعالیت آموزش بهداشت و ارتقاء سطح سلامت  می باشد و هدف از آموزش بهداشت ایجاد سبک زندگی سالم  برای کلیه اقشار جامعه می باشد.

سبک زندگی سالم یا Healthy lifestyle چیست؟

شما ممکن است خیلی در خصوص شیوه یا سبک زندگی سالم شنیده باشید.اما سبک زندگی سالم چیست؟ فردی که یک سبک زندگی سالم دارد ، فردی است که وزن متناسب دارد فعالیت فیزیکی مناسب و منظم دارد، رژیم غذایی سالم و مناسب دارد، سیگار نمی کشد. همچنین بحث مصرف الکل و کنترل استرس نیز از پارامترهای دیگر یک سبک زندگی سالم است. مضاف بر اینها گذاشتن وقت برای relaxation و نیز داشتن استراحت مناسب هم حائز اهمیت است.

 در دنیای امروزین خیلی از نهاد های دولتی و غیر دولتی سیاست گذاری ها و برنامه هایی در خصوص ایجاد، نگهداشت و ارتقاء سبک زندگی سالم دارند. ارتقاء سبک زندگی اطلاعات مفیدی را در ارتباط با نحوه تغذیه بهداشتی، فعالیت های فیزیکی منظم روزانه، کنترل وزن، عدم مصرف تنباکو، مدیریت و کنترل استرس و استفاده مناسب از اوقات فراغت عرضه می دارد.

ثابت شده است که سبک زندگی سالم بستگی به مولفه های زیادی از قبیل سطح تحصیلات وضعیت شغلی، آب و هوا، مسائل فرهنگی اجتماعی و مسائل محیطی دارد. همچنین صاحب نظران طبقه اجتماعی ، عوامل اقتصادی، باورها و ارزش ها ، جنسیت ، سن و دوره عمر، مسائل فرهنگی را نیز به عنوان عوامل موثر بر سبک زندگی بر شمرده اند.

به عبارتی فاکتور هایی که بر سبک زندگی سالم تاثیر گذارند بعضی قابل کنترل توسط فرد می باشند و بعضی از آنها از اداره و توان فرد جهت کنترل خارج می باشند که در اینجا دولتها بایستی در سطح جامعه برای کنترل آن ها برنامه ریزی و سیاست گذاری های لازم را داشته باشد، مثلا در خصوص آلودگی هوا که سلامت جامعه را به خطر می اندازد بر دولت است که مطالعه، تحقیق،سیاست گذاری، برنامه ریزیو اقداماتی در خصوص مهار آن داشته باشد.

اصلاح سبک زندگی  اساس پیشگیری و درمان خیلی از بیماری های مزمن از جمله فشار خون آترواسکلروز و بیماری های قلبی عروقی و دیابت می باشد تغذیه مناسب و فعالیت فیزیکی مناسب عدم مصرف سیگار تأثیر گذارند بر پیشگیری و یا به تأخیر انداختن ابتلا به خیلی از بیماری های مزمن از قبیل فشار خون بالا، دیابت و بیماری های قلبی عروقی، خیلی از انواع سرطانها تأثیر گذارند. .هدف از اصلاح سبک زندگی ایجاد اصلاحات لازم بر روی عادات تغذیه ای ، فعالیت های فیزیکی و سایر رفتار های غلط می باشد.

بسیار حائز اهمیت است که برای تأمین و حفظ سلامتی در فرد و نهایتآ در جامعه به همه مواردی که در بالا ذکر شده پرداخته شود و تعادلی بین موارد فوق برقرار گردد، نه اینکه صرفآ روی یک یا چند تا از فاکتور های ذکر شده تمرکز گردد .

در امر اصلاح سبک زندگی یا سبک زندگی سالم توجه به جمعیت های هدف بسیار مورد تأکید است.از جمله این گروه های هدف جمعیت کارمندان یا workplace است با توجه به جایگاه و  سهم عمده ای که این گروه در جامعه دارند. به طوریکه می توان گفت کارکنان با استقرار در موقعیت اجتماعی جدید و دستیابی به سرمایه اقتصادی و فرهنگی بیشتر به سبک های زندگی و سلایق خاص روی آورده اند و  با توجه به اینکه نسبت کثیری از جمعیت ها  در این دسته قرار می گیرند، برنامه ریزی برای اصلاح سبک زندگی در این قشر از جامعه اهمیتی صد چندان پیدا می کند. بنابراین باید در خصوص سبک زندگی سالم در جامعه در سیاست گذاری ها ، ایجاد بسترها و زیر ساخت ها و فرهنگ سازی بر روی جوامع هدف از قبیل دانش آموزان ، دانشجویان، ورزشکاران، کارمندان و کارگران و حتی خانمهای خانه دار متمرکز شد.

پس ضرورت بررسی وضعیت سلامت و بوجود آوردن یک شبکه اجتماعی  و ایجاد تسهیلات لازم در خصوص گزینش و ارتقاء سبک زندگی سالم برای این گروه ها محسوس     می باشد.

برای رسیدن به سبک زندگی سالم اجباری نیست که به باشگاه ورزشی بپیوندید یا سبزی خوار شوید اما با عمل به یک سری اعمال ساده و کم هزینه و روتین کردن آنها در زندگی و با  بدست آوردن یک زندگی سالم و ساده و با اصلاح الگوهای رفتاری ناسالم می توانیم سلامت جامعه را ارتقاء دهیم.

بنابراین ما تلاشمان بر این است که یک محیط کار سالم در بیمارستان امام رضا(ع) که حدود دو هزار نفر در رده های مختلف در آن شاغل هستند بوجود آوریم. در این راستا بنا داریم جهت کلیه کارکنان مرکز پرونده های پزشکی الکترونیک تشکیل دهیم. در پرونده پزشکی از کلیه پرسنل تیتر آنتی بادی جهت بررسی هپاتیت B چک می شود و نیز اختلالات عضلانی اسکلتی و مشکلات روحی روانی ،وضعیت شنوایی سنجی اسپیرومتری ، اپتومتری از پرسنل پرخطر(شاغل در بخش های دیالیز، تأسیسات، امحاء زباله ،  CSR ) بررسی می شود . ارجاع پرسنل به واحد واکسیناسیون جهت تزریق واکسن کزاز در موارد خاص( مثلآ موارد نیدل استیک ، مادران باردار) صورت میگیرد .آموزش به پرسنل در ارتباط با اصول ارگونومی ، تزریقات ایمن،  شستشوی دست ، حفاظت فردی و .......داده خواهد شد. امیدواریم بتوانیم به ابعاد مختلف سبک زندگی از قبیل تغذیه سالم، فعالیت فیزیکی مناسب، کاهش و مدیریت استرس، و .....  بپردازیم و بتوانیم در راستای تأمین و حفظ سلامت همکاران که وظیفه تأمین سلامت جامعه را عهده دار هستند قدمهایی برداریم. امیدواریم که در فرصتهای آتی بتوانیم به صورت مفصل تر در خصوص هر کدام از مؤلفه های سبک زندگی سالم در جامعه و همینطور در محیط کار سالم  داشته باشیم.