رییس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت درباره خطر بازگشت موج دوم و وقوع موج سوم ایدز در کشور در اواخر دهه 90 هشدار داد.
دکتر عباس صداقت در گفت‌وگو با ایسنا، ضمن هشدار درباره شیوع ایدز از طریق روابط جنسی پرخطر و مصرف مواد مخدر و روانگردان گفت: ما در حال حاضر با دو نگرانی مهم مواجه هستیم.
نگرانی از بازگشت موج دوم ایدز
وی در این باره افزود: اول شیوع مجدد HIV از طریق مصرف تزریقی مواد مخدر؛ چراکه بعد از موفقیت اواخر دهه 80، این نگرانی وجود دارد که در صورت عدم مداخله موثر و جدی، در اواخر دهه 90 نیز موج دوم همه‌گیری HIV بازگردد. نگرانی دوم نیز مربوط به افزایش موارد ابتلا به بیماری از طریق انتقال جنسی است که خطر وقوع موج سوم همه‌گیری HIV را افزایش می‌دهد.
وی ادامه داد: همه سازمان‌ها و ارگان‌ها بویژه ستاد مبارزه با مواد مخدر، بهزیستی و سازمان زندان‌ها که به نوعی در سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی حوزه کاهش آسیب ماموریت دارند، لازم است برنامه‌های کاهش آسیب و درمان‌های جایگزین سوء مصرف مواد را با کیفیت بالاتر و جدیتی بیشتر از گذشته اجراکنند. همچنین در زندان‌ها با اجرای کامل برنامه‌های جامع کاهش آسیب می‌توانیم از بازگشت مجددHIV از طریق تزریق مواد مخدر جلوگیری کنیم.
صداقت درباره اقدامات وزارت بهداشت درخصوص جلوگیری از شیوع ایدز در کشور گفت: یکی از ماموریت‌هایی که وزارت بهداشت برای پاسخ به این همه گیری در طول سال‌های اخیر دنبال کرده است، گسترش کمی و کیفی خدمات شناسائی، مشاوره، مراقبت و درمان HIV است؛ به طوری که هم اکنون در تمام استان‌های کشور و در اغلب شهرها مراکز و پایگاه‌های مشاوره راه‌اندازی شده و تمام خدمات آموزشی، مشاوره و مراقبت و درمان HIV را به صورت کاملا محرمانه، داوطلبانه و رایگان و توسط تیمی مجرب و دوره دیده ارائه می‌کنند.
استقرار 11 آزمایشگاه پیشرفته ایدز در کشور
وی افزود: علاوه برآن با راه‌اندازی شبکه آزمایشگاهی تخصصی HIV و استقرار 11 آزمایشگاه قطب منطقه‌ای برای آزمایش‌های پیشرفته به منظور مراقبت بهتر و با کیفیت‌تر، به ارتقای وضعیت پوشش مراقبت و درمان پرداخته شده است.
رییس اداره کنترل ایدز و بیماری‌های آمیزشی وزارت بهداشت پیشگیری از انتقال HIV از مادر باردار به نوزاد را یکی دیگر از خدمات موثر پیشگیری از این بیماری دانست و افزود: اقدامات پیشگیرانه در دوران بارداری، دوران زایمان، دوران پس از زایمان و دوران شیردهی در صورتی که به موقع و صحیح ارائه شوند، می‌توانند خطر انتقال این بیماری را به نوزاد تا حد کمتر از دو درصد نیز کاهش دهد.
صداقت درخصوص مراکز مشاوره ایدز برای کسانی که احتمال می‌دهند خود یا همسرشان در گذشته رفتارپرخطری داشته‌اند، گفت: در حال حاضر بسیاری از مراکز بهداشتی - درمانی در نقاط پرخطر کشور این خدمات را به صورتی کاملا محرمانه و رایگان ارائه می‌دهند. بنابراین درصورتی که افراد احتمال می‌دهند که خود یا همسرشان در گذشته ممکن است رفتار پرخطری چه رفتار جنسی و چه مصرف مواد مخدر داشته‌اند، حتما باید پیش از بارداری یا در اوایل بارداری، از خدمات مشاوره‌ای این مراکز بهره‌مند شوند.
نگرانی بابت انتقال ایدز از طریق انتقال خون نداریم
رییس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت درخصوص نحوه ورود موج اول ودوم ایدز به کشور توضیح داد: موج اول بیماری ایدز اواسط دهه 60 از طریق انتقال خون‌های وارداتی آلوده برای اولین بار شناسایی شد. از همان موقع برنامه‌ریزی برای سالم سازی خون به صورت صد درصد آغاز شد. در حال حاضر نیز بیشتر از 15 سال است که هیچ نگرانی برای انتقال از طریق خون و فرآورده‌های خونی در کشور نداریم.
صداقت افزود: موج دوم نیز در اواسط دهه 70 با اپیدمی HIV در بین زندانیان و مصرف کنندگان تزریقی مواد مخدر آغاز شد. شایع‌ترین الگوی مصرف در کشور ما نیز در همان زمان بحث تزریق مشترک در مصرف‌کنندگان مواد بود.
وی با اشاره به چگونگی کنترل این بیماری در کشور با همکاری سازمان‌های مختلف گفت: پس از موج دوم بیماری، همه سازمان‌ها متحد و یک صدا با وزارت بهداشت برنامه‌های کاهش آسیب را به صورت گسترده هم در جامعه هم در زندان‌ها شروع کردند و درمان‌های جایگزین سوء مصرف مواد را در کشور پیاده کردند. شواهد علمی ثابت کرده همین برنامه‌ها باعث شد که تا اواخر دهه 80 از سرعت شیوع HIV دربین مصرف کنندگان تزریقی مواد مخدر و زندانیان کاسته شود. این مساله به عنوان یک تجربه موفق در ایران نیز از طرف سازمان بهداشت جهانی به کشورهای دیگر معرفی شد.
روانگردان‌های تزریقی و خطر هم‌پوشانی دوموج اصلی ایدز در کشور
صداقت ادامه داد: در اواخر دهه 80 پس از این موفقیت، کشور با الگوی دیگری از همه گیری HIV مواجه شد. افزایش روند ابتلا به این بیماری از طریق روابط جنسی محافظت نشده در کنار موج دوم این همه‌گیری قرار گرفت. این الگو این نگرانی را به دنبال دارد که تعداد بیشتری از زنان به طور خواسته و ناخواسته به این بیماری مبتلا شوند و در نتیجه بارداری‌های مدیریت و مراقبت نشده موجب تولد نوزادانی با ابتلا به HIV شود، پدیده‌ای که به آن موج سوم همه‌گیری هم اطلاق می‌شود.
وی با اشاره به وجود شواهدی مبتنی برتزریق مواد محرک و روانگردان در برخی نقاط که منجر به هم‌پوشانی موج دوم و موج سوم همه‌گیری ایدز می‌شود، با ابراز نگرانی از وضعیت موجود، افزود: این شرایط با تغییر الگوی مصرف مواد مخدر و شیوع مصرف مواد محرک و روانگردان نگران کننده‌تر می‌شود. مصرف مواد محرک و روانگردان به سهولت فرد مصرف کننده را در معرض رفتارهای پرخطر جنسی قرار می‌دهند.
رییس اداره کنترل ایدز وزارت بهداشت ضمن تاکید براهمیت اطلاع رسانی دراین زمینه، نقش خانواده و سازمان‌های ذیربط را در کاهش بیماری بسیار مهم دانست و گفت: مهم‌ترین عاملی که می‌تواند در پیشگیری از موج سوم موثر باشد، اطلاع رسانی عمومی با تاکید بر جوانان، نوجوانان و خانواده است. در نتیجه رسانه‌ها می‌توانند بهترین نقش را در افزایش آگاهی عمومی در پیشگیری از موج سوم داشته باشند. همچنین سازمان‌هایی که با نوجوانان و والدین آنها در ارتباط هستند مانند آموزش و پرورش ودانشگاه‌ها می‌توانند مهم‌ترین نقش را در پرورش نوجوانان و جوانان داشته باشند و آموزش منطبق با آداب فرهنگی ما ارائه دهند؛ به طوری که جوان ایرانی بتواند از خود در مقابل آسیب‌های محیطی مراقبت کند.
وی در ادامه با بیان اینکه پیشگیری از ایدز بسیار آسان است، نداشتن رفتارهای پرخطر جنسی، وفاداری به چارچوب خانواده و پرهیز از مصرف مواد محرک و روانگردان، مواد مخدر و الکل راعامل مهمی در مصون ماندن از ایدز در جوانان دانست.
صداقت با تاکید بر نقش خانواده در کنترل رفتار جوانان و نوجوانان، به افرادی که تجربه مصرف مواد مخدر را داشته‌اند، توصیه کرد حتما به مراکز مجاز ارائه خدمات درمان سوء مصرف مواد مراجعه کنند.