سازمان جهانی بهداشت هر سال موضوعی را به عنوان شعار سال مطرح و عنوان می کند و توجه جهانیان را به آن جلب می کند.
این سازمان در سال جاری میلادی موضوع دیابت را کانون توجه خود قرار داده که به همین مناسبت به سراغ مسئول بیماریهای غیر واگیر مرکز بهداشت استان کرمانشاه رفته ایم تا پاسخ سوالاتمان را از زبان دکتر ویدا صنیعی بشنویم. لازم به ذکر است که امسال سازمان جهانی بهداشت برای روز 19 فروردین مصادف با (7 آوریل) سال 2016 شعار مبارزه با دیابت را انتخاب کرده و وزارت بهداشت نیز برای هفته سلامت (1 تا 7 اردیبهشت)غلبه بر دیابت با تحرک و تغذیه سالم را عنوان کرده اند.
خانم دکتر در ابتدا بفرمائید دیابت چیست؟
دیابت به صورت اختلال متابولیک چند علتی تعریف شده که مشخصه آن افزایش قند خون مزمن همراه با اختلال متابولیسم کربوهیدرات، پروتئین و چربی به علت نقص ترشح انسولین می باشد.
علائم اولیه دیابت چیست؟
تشنگی مفرط، گرسنگی مفرط، خستگی مفرط، پر ادراری (مخصوصاً در شب) کاهش وزن، تأخیر در بهبود زخم ها، کاهش بینایی هستند.
انواع دیابت را نام ببرید؟
1-نوع یک: به دلیل تخریب مزمن سلول های بتاپانکراس
2-نوع 2 : به دلیل مقاومت نسبی یا کامل به انسولین رخ می دهد و شایع ترین نوع دیابت می باشد و با نوع شیوه زندگی رابطه مستقیم دارد.
3-دیابت بارداری: به دلیل تغییرات متابولیسم گلوکز در طی دوران حاملگی
-4انواع اختصاصی دیابت: به عنوان بخشی از بیماری های دیگر اختلالات ژنتیکی اختلالات غددی، مصرف برخی داروها، عفونت ها یا اختلالات سیستم ایمنی
لطفا بفرماید چه کسانی در معرض خطر ابتلا به دیابت هستند؟ 1- کلیه افراد بالای 30 سال که دارای یکی از شرایط زیر می باشند.
الف- چاقی با معیار نمایه توده بدنی بالای30 ب- فشار خون بالاتر از 140 میلی متر سابقه خانوادگی دیابت در افراد خانواده درجه یک د- وجود سه علامت مهم پرخوری- پرنوشی- پرادراری و کلیه خانم های در سن باروری که دارای یکی از شرایط زیر باشند:الف- سابقه تعداد نوزاد بالای 4 کیلوگرم ب-سابقه دوبار سقط بدون علت ج- سابقه دیابت بارداری 3و کلیه خانم های باردار
وضعیت استان- کشور- جهان در مورد آمار ابتلا به دبابت چگونه است و در استان کرمانشاه کدام منطقه بیشتر با این مساله مواجه است؟
شیوع دیابت در کشور طبق غربالگری های انجام شده در مناطق روستایی کشور در 3.28 درصد افراد به چشم می خورد ، در کل استان 2.4درصد مبتلا به دیابتند که از این آمار 3.5 درصد روستاییان . 7 درصد شهر نشین ها را در بر می گیرد.اما تفاوت معناداری بین شیوع دیابت در شهرستان های تابعه به چشم نمی خورد.
آیا دیابت قابل پیشگیری است؟ دیابت نوع یک بدلیل اینکه با تخریب سلول های بتا غده لوزا لمعده (پانکراس) در رابطه است و یک بیماری خود ایمنی است که بدن علیه سلول های خودش پادتن ترشح کرده و باعث از بین بردن سلول های خودی می شود قابل پیشگیری نمی باشد. و ازدوران کودکی فرد نیاز به تزریق انسولین دارد.
دیابت نوع دو: این نوع دیابت بدلیل اینکه با شیوه زندگی افراد در رابطه است می توان با تغییر شیوه زندگی از ابتلا به آن پیشگیری و در صورت ابتلا، عوارض آن را به تعویق انداخت.در این نوع از داروهای خوراکی استفاده میشود و در صورت نیاز انسولین تجویز میگردد.
دیابت پنهان چیست؟ با توجه به اینکه نیمی از افراد از دیابت خود بی اطلاع هستند و زمانی به بیماری خود پی می برند که به عوارض آن دچار شده اند (عوارض دیابت: نفروپاتییا اختلالات کلیوی (منجر به دیالیز و پیوند کلیه)،رتینو پاتی یا اختلالات بینایی (منجر به نابینایی) ،نوروپاتی یا اختلالات عصبی ،اختلالات عروقی (که منجر به پای دیابتی و قطع عضو می گردد) سکته های قلبی،و مغزی، بنابراین اگر ما اندازه گیری های منظم و تحت نظر سیستم بهداشتی از وضعیت قند و چربی خون نداشته باشیم بیماری ما پنهان می ماند. در نتیجه غربالگری بیماری مهم است که افراد با دیابت پنهان مشخص گردند.
اهمیت اندازه گیری مرتب دیابت در منزل چیست؟ بیماری دیابت با بالا رفتن قند خون ناشتا در دو نوبت که در آزمایشگاه اندازه گیری شده است مشخص می گردد.
طبق دستورالعمل کشوری کمیته علمی دیابت معیارهای ذیل جهت تشخیص دیابت بکار می رود:قند خون ناشتا در دو نوبت 126 میلی گرم در دسی لیتر و بالاتر و قند خون ناشتا در یک نوبت 125-100 میلی گرم در دسی لیتر (پره دیابتیک یا مستعد دیابت .
افرادی که در منزل قند خون خود را با دستگاه گلومتر اندازه گیری می کنند باید از میزان استاندارد قند خون با اطلاع بوده و آموزش های لازم در خصوص کار با دستگاه را ببینند. آنها در حین درمان (دارو- تزریق انسولین) می توانند از دستگاه استفاده کرده و قند خون خود را با هماهنگی با پزشک دقیق تر کنترل کرده و در نتیجه از عوارض دیابت پیشگیری کنند (درمان عوارض دیابت هزینه های سنگینی بر بیمار و خانواده وی و دولت تحمیل می کند و همچنین باعث از کارافتادگی خصوصاً در سنین تولید اقتصادی فرد می گردد.
بهترین درمان حملات پایین افتادن قند خون چیست؟
پایین افتادن قند خون یا هایپوگلسیمی یکی از اورژانس های بیماری دیابت می باشد و اگر سریعاً به بیمار کمک نشود منجر به کما و مرگ می گردد.
علائم آن گیجی، لرزش، تعریق، تشنج، سنکوپ، کما، مرگ می باشد. در موارد خفیف و هوشیار بودن فرد یک لیوان آب قند و یا یک قاشق عسل و ماده شیرین دیگر بسیار کمک کننده است. در صورت گیجی و بیهوشی بیمار باید بصورت تزریق وریدی سرم گلوکز دریافت کند و یا آمپول زیرجلدی یا عضلانی گلوکاگون تزریق کند.
اهمیت کنترل فشار خون در افراد دیابتی چیست؟
فشار خون بالا و دیابت دو عامل خطر مهم بیماری قلبی عروقی هستند که در صورت عدم کنترل آن منجر به سکته های قلبی و مغزی می گردند.
اگر در فرد دیابتی، فشار خون بیمار کنترل گردد از مشکلات عروقی بیمار کاسته شده و سکته های قلبی و مغزی و عوارض دیگر دیابت که در سوالات قبلی ذکر شده کنترل می گردد و از میزان ناتوانی و مرگ و میر افراد جلوگیری می گردد، فشار خون بالا ≥ 140 میلی متر جیوه می باشد.
چه پیشنهاداتی برای عموم در مورد دیابت دارید؟ اگر فردی به دیابت نوع یک مبتلاست حتماً تحت نظر پزشک باشد و انسولین خود را تنظیم و متناسب با فعالیت ها و نوع زندگی تزریق شود. تا عوارض دیابت در وی ایجاد نشده یا به تعویق بیفتد.
در خصوص دیابت نوع دو چون با تغییر شیوه زندگی رابطه مستقیم دارد ضروری است که افراد با دیابت تیپ 2 از نظر تغذیه سالم و تحرک بدنی و چاقی و کنترل فشار خون که بسیار تأثیرگذار در کنترل بیماری می باشد آموزش های لازم را ببینند و آنها را بکار ببندند .همچنین در خصوص راه های مقابله با استرس نیز توانمند شوند تا از یک زندگی طبیعی در کنار بیماری خود برخوردار گردند و نیز تحت نظر پزشک بوده و داروهای خود را منظم مصرف کنند.
بطور کلی کلیه افراد جامعه باید آموزش های لازم را در مورد دیابت ببینند و آگاهی و اطلاعات خود را با مطالعه و همچنین استفاده از رسانه ها و اینترنت بالا ببرند. و سؤالات خود را از منابع معتبر بپرسند. همچنین جهت غربالگری بیماری دیابت به مراکز دیابت مراجعه کرده و تحت نظر باشند.
-برنامه های امسال مرکز بهداشت در خصوص دیابت چیست؟
با توجه به طرح تحول سلامت در کشور برنامه دیابت جزء برنامه های غربالگری در برنامه پزشک خانواده پایگاه های سلامت شهری و مراکز بهداشتی درمانی روستایی قرار گرفته و کلیه افراد 30 سال و بالاتر برای این بیماری غربالگری رایگان خواهند شد و تحت مراقبت های لازم قرار خواهند گرفت./
با توجه به هفته سلامت و شعار این هفته برنامه های بسیاری در خصوص آموزش و اطلاع رسانی و مراقبت دیابت در استان در نظر گرفته شده است که در زمان معین اجرا می گردد.
همچنین با توجه به اهمیت دیابت و روز جهانی آن 23 آبان هر سال نیز برنامه های مختلف جهت دیابت در کل کشور و استان برگزار می گردد و مستمر در طی سال ادامه خواهند داشت.