اولین بار این ویروس درسال ۱۹۴۷ دربدن یک میمون درجنگل زیکا (Zika) دراوگانداشناسایی شد. ویروس زیکات وسط پشه‌منتقل می‌شود. انتشار این ویروس تاسال ۲۰۰۷ به آفریقا و آسیای جنوب شرقی محدود بود و این ویروس تا سال ۲۰۱۴ فقط در آفریقا،آسیای جنوب شرقی و جزایر اقیانوس آرام شیوع داشت ولی اکنون این ویروس روبه گسترش است و در آمریکای جنوبی به شدت شیوع یافته است.
ویروس زیکا از طریق گزش پشه ای به نام آئدس (Aedes) به انسان منتقل می‌شود. پشه های ناقل بیماری زیکا در مجاورت آبهای راکد تخم‌گذاری می‌کنند. آن‌ها اغلب در طول روز باعث مزاحمت و گزش می‌شوند. این پشه‌ها معمولاً صبح‌ها و اواخر روز یعنی نزدیک‌های غروب تمایل به نیش زدن و خونخواری دارند. اگر آن‌ها از خون فرد آلوده به این ویروس تغذیه کنند و سپس فرد و یا افراد دیگری را نیش بزنند، می‌توانند بیماری را به آن ها منتقل کنند و درست به همین دلیل است که سرعت شیوع این بیماری بالا است. البته انتقال آن ازطریق رابطه جنسی هم گزارش شده است.
درحال حاضربرای ویروس زیکا هیچ واکسنی یا درمانی وجود ندارد .سازمان بهداشت جهانی (WHO) یادآور شده است بیماران مبتلا اغلب بایستی خوب استراحت کنند، مایعات کافی مصرف کنند، تب و درد را با داروهای متداول زیر نظر پزشک تخفیف دهند و در صورت وخیم‌تر شدن حال عمومی حتماً به پزشک مراجعه کنند .
دوره کمون این ویروس چندان مشخص نیست اما شواهد نشان داده است که بیشتر از چند روز می باشد. علائم ویروس در اغلب موارد شامل تب، سردرد، خارش پوست و قرمزی چشم ، درد مفاصل و ماهیچه‌ها، احساس بیقراری می‌باشد و در برخی موارد مبتلایان اصلاً متوجه داشتن بیماری نمی‌شوند. این موضوع به خصوص در زنان باردار نگران‌کننده است، چرا که این ویروس از طریق مایع آمنیوتیک به جنین در حال رشد منتقل می‌شود و ایجاد بیماری«میکروسفالی» می کند که باعث می‌شود سر کودک رشد طبیعی نداشته باشد و در نهایت نوزادان مبتلا به این بیماری، سر و مغز کوچکی داشته باشد و بعضاً باعث مرگ می‌شود.
شیوع سندروم گیلین-بار (Guillain-Barre) بر اثر ویروس زیکا نیز در چندین کشور گزارش شده است. سندروم گیلین-بار یک اختلال ایمنی نادر است که می‌تواند به فلج شدن منجر شود و بعضاً جان مبتلایان را تهدیدمی‌کند.
بهترین راه پیشگیری از این بیماری در حال حاضر حفاظت فردی است . (پرهیز و دوری کردن ازگزیده شدن پشه ناقل این بیماری با استفاده ازمواد دور کننده حشرات،پوشاندن بدن با لباس مناسب و بلند ، استفاده از پشه بند،از بین بردن آبهای راکد در اطراف منزل و محل سکونت واجتناب از سفر های غیر ضروری به مناطق آلوده )
درایران با توجه به نظام مراقبت بیماریهای واگیر توسط وزارت بهداشت،درمان و آموزش پزشکی خوشبختانه هیچ موردی از بیماری زیکا تا کنون گزارش نشده است. وحائز اهمیت می باشد که نظارت و کنترل توسط سازمان ها و ادارات مربوطه دیگر در بندرگاه ، فرودگاه ، پایانه های مرزی و.... بایستی به نحوی برنامه ریزی و عملیاتی شود که از ورود بیماری به کشور جلوگیری گردد .
کیوان خاصی- کارشناس مسئول مراقبت بهداشتی مرزی استان کرمانشاه