اداره مشاوره و سلامت روان دانشجویان دانشگاه علوم کرمانشاه، به مناسبت هفته جهانی مبارزه با مواد مخدر، به بررسی ارتباط نادرست نوجوانان و جوانان با خانواده و نقش همسالان در گرایش به اعتیاد پرداخت.
به گزارش اداره مشاوره و سلامت روان دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه، روز پنجم تیر ماه روز جهانی مبارزه با مواد مخدر اعلام شده که آگاه سازی عموم مردم، به خصوص گروه سنی نوجوان و جوانان و تلاش جهت پیشگیری از سوء مصرف مواد مخدر لازم و ضروری است در این راستا روان شناسان اجتماعی برای فشار هایی که از جانب گروه‌های نزدیک، نظیر همسالان به فرد وارد می‌شود، اهمیت بسیاری قائل اند و می توان گفت که نقش دوستان در اعتیاد پدیده ای مهلک و مخرب در هر جامعه ای محسوب می شود به عبارتی اعتیاد نوجوانان و جوانان به معنای از بین رفتن نیروی کار و والدین نسل آینده است.
دو موضوع اصلی در ارتباط با سن اعتیاد و علل گرایش به اعتیاد دارای اهمیت می باشد؛ اولین موضوع پایین آمدن میانگین سنی اعتیاد است، در واقع با پایین آمدن سن اعتیاد مصرف برخی از مواد اعتیاد آور از جمله حشیش، شیشه و ماریجوآنا در سنین نوجوانی و جوانی نسبت به گذشته افزایش یافته است.
موضوع دیگر گروه دوستان معتاد می باشد؛ در تحقیقاتی که در زمینه علت یابی پدیده اعتیاد انجام شده است، مشخص گردید که یکی از مهم ترین دلایل اعتیاد افراد به خصوص نوجوانان و جوانان، فشار همسالان و داشتن دوستان مصرف کننده مواد است.
علل آسیب پذیری نوجوانان و جوانان در برابر اعتیاد؛
معمولا نوجوانان و جوانان در برابر اعتیاد به مواد مخدر بیش از سایر گروه ها آسیب پذیرند؛ چرا که هنوز به خودشناسی واقعی و مهارت نه گفتن دست نیافته اند، علاوه بر این ها نداشتن مهارت حل مسئله و دشواری در کنترل هیجانات منجر به تشدید ناتوانی فرد در کنترل مصرف مواد خواهد شد.
فشار همسالان؛
بدیهی است جوان برای همرنگ شدن با ارزش‌ها و هنجار های گروه های نزدیک، زیر فشار قرار می‌گیرد، گاه هنجارها و ارزش‌های دو گروه که شامل خانواده و دوستان هستند، با یکدیگر هماهنگ و نزدیک به هم است و گاه در تضاد با هم قرار دارد، اما به هر حال هر دو گروه جهت همرنگ شدن، جوان را زیر فشار قرار می‌دهند.
علاوه بر موارد گفته شده یکی از ویژگی های نوجوانی و جوانی هیجان خواهی است، در برخی از جمع های جوانان متاسفانه اموری مانند استعمال سیگار و مواد مخدر و مصرف الکل برای افزایش هیجان و سرگرمی رواج دارد، ارتباط و دوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد، عامل زمینه ساز قدرتمند برای ابتلای جوانان به اعتیاد است، برخی افراد در ابتدا مواد مجانی به دوست خود تعارف می‌کنند و پس از معتاد شدن در قبال گرفتن مواد از آن‌ها پول می گیرند و این گونه برخی افراد مواد فروش کسب درآمد می‌کنند، از طرفی شرط ورود به برخی از گروه ها همرنگ شدن با سایر اعضا است، بنابراین اصرار و فشار برای مصرف مواد و مسخره کردن افرادی که از مشارکت امتناع می کنند فرد را برای مصرف مواد و گرفتن تایید دوستان تحریک می کند.
گسست از خانواده؛
عدم صمیمیت و فقدان رابطه عاطفی بین والدین و فرزندان احتمال فرار از خانه و پناه بردن به شخص یا گروه های دیگر را افزایش پیدا می دهد، در واقع هنگامی که فرد فکر می کند در خانواده و جامعه جایگاهی ندارد احساس انزوا و طرد شدگی به وی دست می دهد و زمینه سرکشی فراهم می شود، در واقع زمانی که نیازهای عاطفی فرد در محیط خانواده برآورده نشود، او سعی می‌کند این نیاز را با اتکا بر دوستان و گروه های دیگر حل کند، در این شرایط آسیب پذیری او نسبت به اعتیاد افزایش می یابد و ممکن است برای کم کردن احساسات ناخوشایند و فراموش کردن کمبودهای عاطفی مصرف مواد را آغاز کند.
نیاز به تعلق؛
نیاز به تعلق داشتن، نیاز به پذیرفته و تایید شدن افراد در گروه دوستان و همسالان از جمله نیازهای مهم به خصوص در نوجوانی و جوانی است، پس برخی از افراد برای ارضا این نیاز، به راحتی با گروه مورد نظر خود همنوایی می کنند، هنجار های گروه خود را می پذیرد و از عقاید آن ها تقلید می کنند.
تاثیر دوستان در اعتیاد؛
نوجوانان و جوانان در برابر مشکلات زندگی و مسائلی که با آن ها مواجه هستند، مانند عدم درک شدن توسط بزرگسالان، از خانواده و اجتماع دور می شوند و درصدد پیدا کردن تکیه گاه های دیگری بر می آیند پس به سمت دوستان جذب می شوند زیرا دوستان نه تنها او را سرزنش نمی کنند بلکه احساس درک متقابل را در فرد ایجاد می کنند، نوجوانان معمولاً تحت تأثیر اعمال، رفتار، گفتار و افکار دوستان خود قرار می گیرند و خواسته ها و نظرات آنان را با مقاومت کم تری می پذیرند؛ چرا که با بودن در کنار آن ها احساس فردیت و استقلال بیشتری می کنند، در این شرایط نوجوانان آسیب پذیرترند و زمینه انحراف به سمت اعتیاد فراهم می شود که البته راهکار هایی جهت مقابله با این موارد وجود دارد.
محسن محمدی_ کارشناس ارشد روانشناسی بالینی_ کارشناس اداره مشاوره و سلامت روان دانشجویان