به شکل کلی، مغز انسان از شروع دهه ی سوم زندگی روزانه تعداد قابل توجهی از سلول های عصبی (نورون) خود را که بلااستفاده مانده است از دست می دهد. فرآیند پیری مانند تمام اندام های دیگر، مثل پوست، بینایی، مو، و سیستم اسکلتی-عضلانی در مغز و سیستم عصبی هم اتفاق می افتد. متاسفانه فرآیند پیری مغز مثل پیری پوست یا مو به شکل عینی قابل مشاهده نیست، و عموم شهروندان از اساس هیچ توجهی به آن ندارند. از طرفی شروع پیرمغزی مانند تحلیل سیستم عضلانی یا شروع مشکلات گوارشی ایجاد درد نمی کند و معمولا به شکل پیشرونده و خاموش اتفاق می افتد، به همین دلیل مورد توجه افراد و سیستم های بهداشتی نیست. این مساله بخصوص با روند پیری جمعیت در ایران و بسیاری از نقاط دیگر جهان بسیار مهم است.
دکتر هیوا محمدی متخصص علوم اعصاب و عضو هیات علمی گروه مغز و اعصاب در گفتگو با سرویس علمی ، پژوهشی اخبار دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با بیان اینکه راه کارهای مختلف و موثری برای افزایش ذخیره مغزی توسط مراکز دانشگاهی و تیم های تحقیقاتی در سراسر دنیا معرفی شده است گفت: یکی از مهم ترین نکات خودمراقبتی است ، چکاب های دوره ای و مراقبت از خود در مقابل عوارض بیماری های سیستمیک مانند دیابت، فشارخون، و اختلالات هورمونی مساله ی بسیار مهمی در مراقبت از مغز است.
به گفته وی همزمان پرهیز از سیگار، مواد مخدر، و نوشیدنی های الکلی مساله مهمی است که تحقیقات مختلف روی مضرات آن برای سیستم عصبی متفق القولند.
وی مساله ی مهم دیگر را در این خصوص تغذیه دانست و گفت: مانند دیگر سیستم های فیزیولوژیک بدن، تغذیه سالم اساس سلامت مغز است. پرهیز از غذاهای پرچرب و پرنمک و دارای افزودنی از یک طرف و مصرف غذاهای دریایی، سبزیجات تازه و میوه ها برای سلامت مغز لازم است و همزمان مغز علاوه بر خوراک تغذیه ای، نیازمند خوراک حسی، شناختی، و هیجانی است که مطالعه راه مناسب دیگری برای تامین نیاز شناختی مغز است و از طرفی داشتن روابط خانوادگی، عاطفی، و اجتماعی مناسب برای داشتن مغز سالم ضروری است و فرآیند پیر شدن مغز را عقب می اندازد.
عضو هیئت علمی دانشگاه با بیان اینکه یکی دیگر از مسائل خیلی مهم برای داشتن مغز سالم و پیشگیری از پیری زودهنگام آن، خواب کافی و باکیفیت است گفت: متاسفانه والدین با افتخار شب زنده داریهای فرزندانشان را برای قبولی در امتحانات مختلف تعریف می کنند در حالی که خواب از معدود نیازهای فیزیولوژیک است که اثرات ماندگار و غیرقابل جبرای روی مغز می گذارد و بدن انسان بسته به سن فرد به ساعات مشخصی از خواب شبانه نیاز دارد و رعایت این مساله برای داشتن مغز سالم و پیشگیری از پیرشدن آن لازم است.
دکتر محمدی با بیان اینکه مساله بسیار مهم دیگر یادگیری مهارت های جدید است و برای داشتن مغزی توانمند و سالم و مقاوم، باید به صورت مداوم آن را به چالش کشید گفت: یادگیری زبان دوم و سوم یکی از بهترین راهها است و بهتر است سعی کنیم شرایط دوزبانه و سه زبانه شدن را برای کودکان فراهم بکنیم.
این پزشک متخصص با اشاره به اینکه مساله بسیار مهم دیگر فعالیت فیزیکی و ورزش است گفت: مغز برای داشتن بهترین عملکرد نیاز به یک سیستم خونرسانی (قلبی-عروقی) سالم و قوی دارد و فعالیت فیزیکی باعث می شود خونرسانی به مغز به بهترین شیوه انجام شود و همزمان، ورزش و فعالیت فیزیکی بهترین راه برای حفظ تناسب اندام و پیشگیری از افزایش وزن و چاقی است.
دکتر محمدی در پایان توصیه کرد: افراد باید به فکر سلامت مغز خود و افزایش ذخیره مغزی خود باشند. این مساله باعث افزایش طول عمر باکیفیت می شود. افزایش ذخیره مغزی با برنامه های بازتوانی شناختی ممکن است. توجه به علائم مرتبط با اختلالات شناختی و مشکلات روانی و مراجعه بهنگام به متخصصین مربوطه بسیار مهم است.