در سالهای اخیر توجه مصرفکنندگان به سلامت افزایش یافته است و به همین دلیل بسیاری از مردم سعی میکنند با کاهش مصرف غذاهای حاوی مقادیر بالای شکر، نمک و چربی، سبک زندگی خود را تغییر دهند. در حال حاضر بسیاری از مردم به مصرف غذاهای حاوی شیرین کنندههای رژیمی روی آوردهاند. این شیرینکنندهها به عنوان جایگزین شکر یا قند استفاده می شوند ،که به مراتب شیرینتر از شکر هستند،اما یا کالری ندارند و یا کم کالری هستند و انواع مختلفی از این شیرینکننده ها وجود دارند که توسط استانداردهای ملی داخل ایران و سازمان FDA جهت مصرف عموم مورد تایید قرار گرفته اند .
جالب است بدانید شیرینی برخی از آنها مانندآسپارتام،ایزو مالت،مالتیتول ، مانیتول،سوکرالوز، نئوتام، آسه سولفام پتاسیم واستویا(گلیکوزیدهای استویول) به ترتیب 160 تا 200، 50 تا 60،80 تا 90،50 تا 60، 400 تا 800، 7000تا 13000 ، 180 تا 200 و 300 برابر شکر است.
یک دکترای صنایع غذایی و کارشناس مواد خوراکی،آشامیدنی در معاونت غذا و دارو دانشگاه علوم پزشکی کرمانشاه با بیان اینکه شیرین کننده های رژیمی (سنتزی) به دو دسته مغذی(حاوی کالری)مانند آسپارتام و غیر مغذی(فاقد کالری یا دارای کالری کم) مانند سوکرالوز تقسیم شده اند گفت: بسیاری از این شیرینکنندهها بجز استویا با روشهای شیمیایی ساخته میشوند.
دکتر سمیه سلیمانی مهر در گفتگو با سرویس علمی ، پژوهشی اخبار سلامت دانشگاه گفت: متأسفانه امروزه بسیاری از تولیدکنندگان با درج نام فاقد شکر روی محصول سعی بر جلب نظر مشتریان دارند غافل از این که مصرف بیش از حد این ترکیبات نیز اثرات نامطلوبی بر سلامت مصرف کنندگان به دنبال خواهد داشت .
او با بیان اینکه شیرین کننده های رژیمی بر جوانههای چشایی تاثیر می گذارند گفت:بسیاری از این شیرینکنندهها با جوانههای چشایی روی زبان واکنش میدهند و از حساسیت آنها به شیرینی میکاهند لذا به دنبال استفاده از آنها جوانههای چشایی زبان قادر به درک شیرینی طبیعی مثل شیرینی میوهها نیست و مصرف کننده همیشه به دنبال شیرینی و غذای شیرین است.
سلیمانی مهر با بیان اینکه افزایش احساس گرسنگی نیز یکی از عوارض این مواد است گفت: مصرف این شیرین کنندهها با ایجاد تداخل در پیامهای گرسنگی در بدن همراه هستند به طوری که در واقع پس از مصرف این ترکیبات، بدن نمیتواند به طور مؤثری از مواد غذایی حاوی آنها استفاده کند و مصرف شیرین کنندههای رژیمی مانع ترشح هورمون تنظیم کننده قند خون (جی ال بی ـ 1) شده و با افزایش احساس گرسنگی همراه است.
وی با بیان اینکه خطر ابتلا به افزایش فشار خون و بیماریهای قلبی ـ عروقی با مصرف نوشابههای حاوی شکر و شیرین کنندههای رژیمی تقریباً برابر است و این مسأله به ویژه در زنان بیشتر به چشم میخورد گفت: مطالعات نشان میدهد احتمال ابتلا به ناهنجاریهای متابولیکیدر افرادی که نوشیدنیهای رژیمی زیاد مصرف میکنند دو برابر بیشتر از افرادی است که از این نوشیدنیها استفاده نمیکنند.
او اضافه کرد: ناهنجاریهای متابولیکی عبارت است از مجموعهای از شرایط نظیر افزایش فشار خون، سطح قند خون، میزان تجمع چربی اطراف شکم و سطوح غیرطبیعی کلسترول این شرایط خطر ابتلا به سکته مغزی و بیماریهای قلبی را افزایش میدهد.
سلیمانی مهر با اشاره به اینکه مطالعات انجام شده در جوامع اروپایی حاکی از آن است هم نوشیدنیهای حاوی شکر و هم انواع شیرین شده با شیرین کنندههای رژیمی، خطر ابتلا به دیابت نوع دو را افزایش میدهند گفت: خطر ابتلا به دیابت نوع دو در افرادی که روزانه حداقل یک نوشابه رژیمی یا حاوی شکر مصرف میکنند، بسیار بالاست و حتی افرادی که دارای وزن طبیعی هستند، پس از مصرف نوشیدنیهای حاوی این نوع شیرین کنندهها مستعد ابتلا به دیابت نوع دو خواهند شد.
به گفته وی ایجاد حساسیت در بیماران خاص از دیگر عوارض مصرف این مواد است زیرا اسپارتام در بیماران مبتلا به فنیل کتونوری و زنان باردار ممکن است مشکلاتی ایجاد کند، چرا که در ساختار آن فنیل آلانین وجود دارد لذا باید هشدار لازم در زمینه وجود این ترکیب روی بستهبندی درج شود.
سلیمانی مهر در ادامه عنوان کرد: اثراتی نظیر سردرد، افسردگی، مشکلات رفتاری و شناختی، واکنشهای عصبی و بیماریهای کلیوی مزمن با مصرف بیش از حد محصولات حاوی شیرین کنندههای رژیمی گزارش شده است که نیاز به مطالعات بیشتر و دقیقتری در این زمینه احساس میشود .
وی افزود: متأسفانه چون این شیرین کنندهها میزان مصرف شکر را به طور قابل توجهی کاهش میدهد، مصرف آنها در داخل کشور نیز رو به افزایش است، بنابراین برای ارتقای سطح سلامت عمومی ،باید مصرف کلیه شیرین کنندهها کاهش یابد نه فقط شکر.
وی تاکید کرد: بهتر است مصرف کنندگان به ترکیبات درج شده روی بستهبندی مواد غذایی توجه کرده و با آگاهی بیشتر و اگر بیماری خاصی دارند با مشاوره با پزشک نسبت به انتخاب و خرید و مصرف آنها اقدام کنند.