باردرود وسلام به پیشگاه حضرت ولیعصر(عج) ارواحنا فداه،شهداوامام شهدا وسلام به فرزند وخلف صالحش پرچمدار انقلاب امام(ره) ومقتدایمان حضرت آیت الله العظمی خامنه ای مدظله العالی وبا آرزوی سلامت وسعادت دنیوی واخروی برای نمازگزاران محترم .
پیشاپیش شهادت امام موسی کاظم (ع) باب الحوائج الی الله را خدمت شما رهروان راه اهل بیت تسلیت عرض می نمایم.حادثه دلخراش سقوط هواپیمای مسافربری مسیر تهران – ایروان را به ملت شریف وبازماندگان این صانحه تسلیت عرض می نمایم واز خداوند متعال برای در گذشتگان مغفرت و رضوان الهی وبرای بازماندگان این حادثه ناگوار صبر جمیل مسالت می نمایم.
خداوند را شاکرم که این توفیق را به من داد تا بواسطه این تریبون مقدس با نمازگزاران محترم نماز جمعه عرایضی هرچند مختصر در باب سلامت وجمعیت با تاکید بر سلامت زنان و مادران باردار عرضه دارم .تا از این فرصت پیش آمده برای همیاری وهمکاری و مشارکت عمومی جهت ارتقای سطح سلامت جامعه استفاده نمایم.
با پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی وتغییر در ارزشهای موجود جامعه ، سلامت به عنوان یک حق در قانون اساسی شناخته شد.اصول متعددی در قانون اساسی از جمله اصل 29 قانون اساسی بر این مساله تاکید دارند . وزارت بهداشت در سال 1363، درکشاکش دشواریهای عظیم جنگ تحمیلی وبه هنگامی که فوریتهای هر روزه وغیرقابل پیش بینی ، راه برتر برنامه ریزی مدرن وگام به گام را می بست وبرای آگاهی یافتن از دشواریها ی پیشرو ترسیم خطوط اصلی راه آینده دست به تحقیق گسترده ای بر روی در صد ی از جمعیت روستایی وشهری کشور زد.نتایج این تحقیق آغاز گر پیدایش شبکه های بهداشتی درمانی شدو استقرار کامل این شبکه ها در سال 1364آغاز شد.ارتقای سطح سلامت جامعه به عنوان مهمترین هدف در نظام سلامت مطرح است واز سلامت بعنوان مهمترین شاخص توسعه پایدار ذکر می شود.فعالیت های گسترده مربوط به گسترش پوشش شبکه مراقبت های اولیه بهداشتی وتداوم آن باعث شده است که جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با ارتقاء سطح سلامت به موفقیتهای چشمگیری نایل شود. از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره کرد:
1-میزان امید به زندگی که قبل از انقلاب (سال 56)حدود 57 سال بود اکنون به 73 سال باری مردان و74 سال برای زنان افزایش یافته است.
2-میزان مرگ ومیر مادران باردار در سالهای پیش از انقلاب با 30 میلیون جمعیت 5 هزار نفر و هم اکنون با 70میلیون جمعیت به کمتر از 270 نفر رسیده است. در سالهای پیش از پیروزی انقلاب اسلامی میزان مرگ مادران باردار 248 در یکصد هزار مادر باردار که در شهریور 84 به 7/24 ودر سال گذشته به 22 مورد به ازای هر یکصد هزار مادر باردار رسیده است.
3- میزان مرگ ومیر نوزادان از بیش از 160 مرگ در یکهزار تولد زنده به رقم 15 در شهریور 84 و رقم 9/11 در سال گذشته رسیده است.
4-آمار با سوادی زنان رو به افزایش است و در بسیاری از استانها آمار با سوادی زنان ومردان نزدیک به هم وبیش از نود در صد است.
5-بحث عدالت در سلامت با ارایه سطح اول خدمات برای مردم در برنامه پزشک خانواده محقق شده است . در طول مدت 4 سال گذشته ،برنامه پزشک خانواده به گونه ای اجرا شده است تا مردم ، خصوصا" در روستا ها و شهرهایی با جمعیت زیر 20 هزار نفر از سطح اولیه خدمات بهداشتی درمانی به صورت گسترده برخوردار باشند و امیدواریم با اجرای این طرح در شهرهای زیر صدهزار نفر جمعیت وپوشش حاشیه کلان شهرها گامی موثر در تحقق هر چه بیشتر مقوله عدالت در سلامت برداریم .
آنچه امروزه بر همگان مسجل است ضرورت مشارکت آحاد جامعه و همکاریهای برون بخشی در مقوله سلامت است چرا که در غیر این صورت این مقوله به نتیجه مطلوب نمی رسد . شواهد نشان می دهد که بیشترین بار بیماریها وعمده بی عدالتی ها در سلامت به سبب عوامل اجتماعی است و در حقیقت نقش عوامل اجتماعی در سلامت حدود 50 در صد است در حالی که نقش سیستم ارایه خدمات حدود 25 درصد است . نمونه بارز همکاری بین بخشی همکاری منسجم بهداشت با بسیج ، آموزش وپرورش ، دادگستری ، شهرداری ، دامپزشکی ، سازمان آب ، رابطین بهداشت و... می باشد و ما در همین جا از تلاش تمامی این عزیزان جهت ارتقای سطح سلامت جامعه تقدیر می نماییم.
و اما کنفرانس بین المللی جمعیت وتوسعه (اجلاس قاهره)که در سال 1373 (1994 میلادی) در قاهره برگزار گردید، نقطه عطفی در فعالیتهای جمعیت توسعه و همچنین حقوق زنان محسوب می شود زیرا 179 کشور در این اجلاس توافق کردند جمعیت وتوسعه ذاتا" بهم پیوسته بوده وتوانمند سازی زنان وبرآورده کردن نیاز های آموزشی وبهداشتی افراد منجمله نیازهای باروری آنان هم برای پیشرفت فردی افراد ضروری است وهم برای توسعه معتدل . اهداف این اجلاس متمرکز بر بهداشت باروری منجمله تنظیم خانواده،کاهش مرگ ومیر نوزادن ،کودکان ومادران ، دسترسی به آموزش همگانی ، توانمند سازی زنان و... می باشد. در این اجلاس برنامه عمل 20 ساله ای به تصویب رسید و دراین راستا گزارش وضعیت و فعالیتها ی انجام شده هر ساله 20تا 26 تیر ماه به عنوان هفته جمعیت نامگذاری شده است وهر سال شعاری از طرف صندوق بین المللی جمعیت جهت اجرای فعالیت ارایه می شود. به عنوان مثال شعار سال گذشته به این مضنون بود: تنظیم خانواده یک حق است ، بیایید به آن واقعیت بخشیم . وشعار امسال توجه به زنان و خانواده در رویارویی با بحران اقتصادی می باشد.
بیش از 30 سال است که دولت جمهوری اسلامی ایران با صندوق جمعیت ملل متحد همکاری نزدیک دارد خوشبختانه در راستای این همکاریهای از سویی کشور به موفقیت های چشمگیری دست یافته است واز سوی دیگر برنامه های مطرح شده درکشور ما به عنوان یک الگوی نمونه در دنیا مطرح شده ومورد توجه قرار گرفته است .آنچه جامعه بشری را حفظ می کند خانواده است توجه به مفهوم ومعنی خانواده وحفظ تحکیم خانوده مبنایی است که برای حفظ جامعه بشری ونیز حفظ تمدن بشری ضروری است برای قوام خانواده لازم است که بتوانیم شرایط بهداشت وسلامت وبه ویژه سلامت باروری را در خانواده تامین کنیم .زیرا در بسیاری از موارد گسست بنای خانواده به دلیل بی توجهی به بهداشت باروری بوده است .
خانواده باید به گونه ای باشد که بتواند در باره باروری خود تصمیم گرفته و برای باروری به شکلی برنامه ریزی کندکه هم جامعه بشری وهم تمدن بشری را حفظ نموده وهم نتایج سوءبارداریهای ناخواسته یا بارداریهای غیر بهداشتی را به حداقل برساند. همچنین تنظیم خانواده راه حل موثری در مبارزه با فقر به شمار می آید والدین می توانند از پیش برنامه ریزی نموده و بخش بیشتری از منابع خود را به تحصیل و بهداشت فرزند خود اختصاص دهند که در نتیجه خانواده ، جامعه وملت از آن بهره مند خواهند شد. قرآن کریم مادران را به فاصله گذاری بین فرزندان تا سی ماه سفارش می کند که شامل حداقل شش ماه دوران بارداری ودو سال دوران شیر دهی می باشد . در سوره احقاف (آیه 46) قرآن می فرماید:دوران بارداری و از شیر گرفتن سی ماه است. در سوره بقره (آیه 223) نیز می فرماید: مادرانی که می خواهند بطور کامل کودکان خود را شیر دهند بایستی دو سال کامل آنرا انجام دهند.
سالیانه در جهان نزدیک به 585000 مادر به دلیل عوارض بارداری از بین می روندوحدود یازده میلیون کودک زیر 5 سال در دنیا از بین می روند. می دانیم که هم مرگ ومیر مادران به دلیل عوارض زایمان و هم مرگ ومیر کودکان زیر 5 سال ، بویژه کودکان زیر یک ماه (نوزادان) متاثر از بی توجهی به بهداشت باروری است . به خوبی روشن شده است که مادران با حاملگی های پر خطر که در سنین زیر 18 سالگی و یا بالای 35 سالگی حامله می شوند و زایمان می کنند، مادرانی که فاصله بارداریشان کمتر از3 سال است بیشتر در معرض خطر بوده ونیز افزایش بعد خانواده برمرگ ومیر مادران ،کودکان ونوزادان تاثیر دارد . بنابراین اگر می خواهیم قوام خانواده را حفظ کنیم باید به بهداشت باروری توجه کنیم . واز این منظر می خواهیم نسل آینده نسلی سالم ، قوی ، برخوردار از نشاط و همراه با رفاه باشد.
کاهش 75 درصدی میزان مرگ ومیر مادران تا سال 2015 میلادی به یکی از اهداف توسعه هزاره مطرح است. جمهوری اسلامی ایران از سال 1990 تا کنون (سال2009میلادی) در شاخص کاهش میزان مرگ ومیر مادران به این هدف رسیده است به نحوی که میزان مرگ مادران ایرانی از90به ازای یکصد هزار مادر باردار به 22 مرگ به ازای یکصد هزار مادر باردار وبه قدر مطلق کمتر از 270 مرگ در سال گذشته رسیده است . وشش سال زودتر به این هدف رسیده است.
میزان مرگ ومیر نوزادن از بیش از 160مرگ در یکهزار تولد زنده در سالهای پیش از انقلاب به رقم 15 در شهریور 84 و به رقم 9/11 در سال گذشته رسیده است . روز جهانی "جمعیت" بهانه ای برای توجه بیشتر به خانواده ها ، زنان وکودکان و آینده جهان بشری است .تا سال 2015 میلادی و دستیابی به اهداف توسعه هزاره سوم فرصت زیادی باقی نمانده است وتا شش سال آینده کشورهای متعدد باید به اهداف تعیین شده از جمله کاهش 75 درصدی مرگ ومیر مادران برسند. این درحالی است که متاسفانه دستیابی با این هدف تا سال 2015 در بسیاری از کشورها به علت بحرانهایی همچون جنگ درنوار غزه ، اشغال عراق وحوادث افغانستان وهمچنین بحران شدید اقتصادی که از پارسال در دنیا روی داد ، بحرانی که بیش از همه کشورهای با اقتصاد وابسته به غرب وآمریکا را متاثر کرده ، تقریبا" منتفی است. بعنوان مثال درسالهای اشغال کشورعراق توسط نظامیان آمریکایی در شش سال گذشته به تنهایی بیش از یک میلیون زن و کودک صرف نظر از تلفات حوادث جنگ فقط به علت ابتلاء به انواع بیماریها جان خود را از دست دادند.به دنبال جنگ افغانستان میزان مرگ مادران باردار دراستان بدخشان افغانستان به رقم باور نکردنی 6 هزار به ازای هر یکصد هزار زن باردار رسید، این درحالی است که دربدترین شرایط وآمارها میزان مرگ مادران دو هزار در یکصد هزار مادر باردار (در سیرالنون) ودر شرایط نامناسب کشورافغانستان یکهزار و900مرگ به ازای یکصد هزار مادر باردار است.
رویکردی که جهان امروز در برابر بحران اقتصادی تعیین کرده است ، رویکرد مناسبی نیست ، برای مقابله با این بحران مبالغی جمع آوری شد و برخی از کشورها متمم های چندین صد دلاری را تصویب کردند که در این مبالغ موضوع مهم سلامت ، بویژه سلامت زنان نادیده انگاشته شده وبه جای آن که این کمکها به جامعه بشری تعلق گیرد به یاری بانکها ، حفظ شرکتها وکمپانی ها آمده است. خوشبختانه در جمهوری اسلامی ایران اوضاع اقتصادی به نحوی طراحی شده است که کمترین اثر پذیری را از بحران اقتصادی جهانی داشته است.
اکنون تمامی جهان از دستاوردهای اساسی ایران در زمینه بهداشت باروری بخصوص بهبود سلامت مادران وگسترش دسترسی به برنامه های تنظیم خانواده مطلع هستند. دست آوردهای ایران بدون هم پیمانی دولتمردان وسیاستگذاران ، رهبران مذهبی وتفسیر واقع بینانه آنان از تعلیمات اسلامی و تلفیق برنامه های تنظیم خانواده در برنامه های ملی مراقبتهای اولیه و برداشتن موانع موجود اقتصادی ، اجتماعی امکان پذیر نبوده است. خوشبختانه در استان ما بسیاری از شاخصها از میانگین کشوری بهتر است. به عنوان مثال در اکثر شهرستان ها وخصوصا" در مناطق روستایی به لطف نظام فعال پیگیری مادران باردار وعنایت وحساسیت ویژه مسئولین دانشگاه خصوصا" ریاست محترم دانشگاه و تاکید ایشان بر مراقبت همه جانبه از مادر باردار وپیگیری دلسوزانه ومجدانه پرسنل بهداشت ودرمان ، مرگ ومیرمادر باردار صفر می باشد. به طوری که در هر ساعت از شبانه روز ودر هر نقطه از شهرستانها به محض اطلاع از وخامت حال مادر باردار با تمام توان جهت نجات جان مادر باردار از هیچ کوششی مضایقه نمی شود.
امیدواریم به گسترده کردن هر چه بیشترپوشش خدمات باروری خصوصا" در حاشیه شهرومشارکت همه جانبه کلیه بخشهای توسعه گامی در جهت ارتقاء سطح سلامت جامعه برداریم .در پایان در این ساعات مقدس از خداوند متعال برای همه امت اسلامی سلامتی وتندرستی و سر بلندی وعزت روز افزون خواستارم.
وسلام علیکم والرحمت ا... وبرکاته