رژیم و تغذیه مردان میانسال را جدی بگیرید.

توصیه‌های تغذیه دکتر نسرین امیدوار به آقایان میانسال - سارا هاشمی‌نیک
رژیم مذکر بیشتر آقایان، حتی وقتی پا به سن می‌گذارند، حاضر نمی‌شوند نمکدان را از سر سفره بردارند یا زیر بار غذاهای کم‌چرب بروند. مردها دوست دارند همیشه قوی باشند و فکر می‌کنند در هر سنی می‌توانند مثل دوران جوانی‌شان غذاهای چرب و شیرین بخورند و اصلا به روی خودشان نیاورند که ممکن است قند و کلسترول کار دستشان بدهد. ولی متخصصان تغذیه معتقدند آقایانی که وارد سنین میان‌سالی می‌شوند، باید در طرز تغذیه‌شان تجدیدنظر کنند...

همه آدم‌ها وقتی به میانسالی می‌رسند، به صورت طبیعی دچار مشکلاتی می‌شوند که تقریبا ب ین هر دو جنس مونث و مذکر مشترک است ولی در این میان تفاوت‌هایی هم وجود دارد؛ یعنی بیماری‌هایی هست که بین یکی از دوجنس شایع‌تر است. از آن جا که سوژه گزارش ما، آقایان میانسال هستند، بالطبع می‌خواهیم درباره مشکلاتی حرف بزنیم که بیشتر آنها را درگیر می‌کند. برای همین سراغ دکتر نسرین امیدوار، متخصص تغذیه و رژیم درمانی و دانشیار دانشکده تغذیه و صنایع غذایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی تهران می‌رویم تا برایمان از بیماری‌ها و مشکلات شایع میان مردان مسن و رژیم‌های مناسب برای مهار آنها بگوید.

اولین مشکلی که دکتر امیدوار مطرح می‌کند، چاقی بالاتنه است که اکثر آقایان را در میانسالی درگیر می‌کند و به «چاقی مردانه» شهرت دارد: «البته همه آدم‌ها در سنین بالا چاق می‌شوند، ولی الگوی چاقی آقایان با خانم‌ها متفاوت است. آنها بیشتر از ناحیه شکم چاق می‌شوند، درحالی که خانم‌ها بیشتر از ناحیه ران و باسن دچار اضافه وزن می‌شوند. بزرگ شدن شکم که در آقایان رایج است، خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی عروقی را بیشتر می‌کند چون انتقال چربی به قلب سریع‌تر صورت می‌گیرد. علت این نوع چاقی، نداشتن فعالیت بدنی کافی و تغییر نحوه سوخت و ساز بدن و همچنین نوع غذاخوردن است.»

همان‌طور که حدس می‌زنید، اولین توصیه دکتر امیدوار به آقایان چاق یا آنها که نمی‌خواهند چاق شوند این است که ورزش کنند:‌ «یک ورزش منظم یعنی ورزشی که هربار حداقل یک ساعت طول بکشد و بین هر نوبت بیش از 48 ساعت فاصله نیفتد و آقایان به دلیل کارهای بدون تحرک و پشت‌میزی چاق می‌شوند، پس بهتر است بعضی روزها ماشین با خودشان نبرند یا مثلا در محل کار از پله‌ها استفاده کنند، به جای آسانسور.»

اما نکته مهم‌تر این است که آقایان رژیم غذایی مناسبی را رعایت کنند. به توصیه دکتر امیدوار: «بهتر است همه افراد با افزایش سن میزان دریافت انرژی‌شان را کمتر کنند. یک راه ساده، کم کردن میزان چربی و شیرینی غذاست؛ مقدار مواد نشاسته‌ای در غذای ما ایرانی‌ها زیاد است و لازم است آقایان در مصرف این گروه دقت کنند.» استرس یکی دیگر از عوامل خطرزا برای سلامت آقایان به خصوص در دوران میانسالی است. دکتر امیدوار این عامل را بیشتر مربوط به شرایط اجتماعی می‌داند تا مسایل بیولوژیک: «در جوامعی مثل جامعه ما، مسوولیت اداره خانواده با آقایان است و مشاغل کلیدی و پرمسوولیت هم بیشتر به عهده آن‌هاست. برای همین استرس اجتماعی آقایان خیلی بالاست. با افزایش استرس، هورمون‌های استرس بیشتر ترشح می‌شوند و در نتیجه سوخت و ساز چربی در بدن دچار مشکل می‌شود و همین اختلال باعث تجمع چربی در بدن و بالا رفتن ریسک بیماری‌های قلبی عروقی خواهد شد. ضمن اینکه وقتی آدمی استرس دارد بیشتر دچار گرسنگی پنهان می‌شود و از کمبود ریزمغذی‌ها رنج می‌برد. پس مسلم است که باید استرس را به خصوص در سنین بالا کنترل کرد اما غذاها چه تاثیری روی استرس می‌توانند داشته باشند؟ میوه‌ها و سبزی‌ها درمان این درد هستند چون با مصرف آنها، آنتی‌اکسیدان‌هایی وارد بدن می‌شوند که میزان هورمون‌های ضداسترس را در بدن بالا می‌برند و تاثیر آرام‌بخش دارند. ورزش و فعالیت بدنی منظم هم یکی دیگر از راه‌های کاهش استرس است.»

اگر جلوی استرس و چاقی آقایان میانسال گرفته شود، دو عامل اصلی بیماری‌های قلبی عروقی که در مردها شایع‌تر است، از بین رفته و با این حساب، احتمال سکته قلبی کم می‌شود. می‌ماند دو بیماری نسبتا خطرناک که باز هم بیشتر سراغ آقایان می‌رود. یکی از آنها سرطان معده است. به گفته دکتر امیدوار، معلوم نیست چرا مردها بیشتر از زن‌ها به این بیماری مبتلا می‌شوند اما می‌شود علتش را در عادت‌های غذایی آنها جستجو کرد: «هنوز معلوم نیست که این جا ذایقه موثر است یا ژن؛ ولی به هرحال، آقایان بیشتر مبتلا می‌شوند. شاید علتش این باشد که ذایقه غذایی خانم‌ها سالم‌تر است و گرایش‌شان به سبزی و میوه بیشتر است. ضمن اینکه مردها به خوردن غذاهای چرب و شور تمایل بیشتری دارند. انواع غذاهای شور و ترش مثل خیارشور، ترشی‌ها، گوشت‌ها و گاهی شور که در شمال کشور رایج است باعث افزایش خطر سرطان معده می‌شوند غذاهای دودی مثل برنج دودی، ماهی دودی، سوسیس و کالباس دودی هم سرطان‌زا هستند و بهتر است آقایان این مواد غذایی را کمتر مصرف کنند. ضمن اینکه اگر یک عادت کوچک و ساده گذاشتن نمکدان سر سفره غذا را ترک کنیم کمک زیادی به سلامت خانواده کرده‌ایم.» بیماری دیگری که مختص آقایان و بین آنها شایع است، سرطان پروستات است.
این بیماری هم با اینکه هنوز منشا مشخصی ندارد ولی می‌توان با مصرف میوه‌ها و سبزی‌ها از آن پیشگیری کرد. دکتر امیدوار می‌گوید: «بعضی آنتی اکسیدان‌ها و موادشیمیایی که در میوه‌ها و غذاها وجود دارند می‌توانند از این بیماری پیشگیری کنند. ماده شیمیایی به نام لیکوپن که در بعضی سبزی‌ها و صیفی‌ها مثل گوجه فرنگی موجود است، در پیشگیری از سرطان پروستات موثر است. ضمن اینکه غذا باید به اندازه کافی پروتئین داشته باشد که البته آقایان معمولا در زمینه پروتئین مشکلی ندارند و از طریق گوشت و حبوبات نیازشان را تامین می‌کنند. دریافت روزانه ویتامین‌ E هم یکی دیگر از عوامل پیشگیری از سرطان پروستات است. این ویتامین را می‌شود در مغزها و روغن‌های گیاهی یافت. دکتر امیدوار همچنین آقایان میانسال را به نوشیدن مایعات کافی، حدود یک لیتر تا یک لیتر و نیم توصیه می‌کند تا دچار مشکلات پروستات نشوند.