موارد منع طبی روزه در گفتگو با متخصصان قلب، ریه، غدد، زنان، گوارش، چشم و کلیه -
موارد منع طبی روزه در گفتگو با متخصصان قلب، ریه، غدد، زنان، گوارش، چشم و کلیه -
کدام بیماران نمی‌توانند روزه بگیرند؟ «اگر مکلف از گفته پزشک یقین پیدا کند که روزه براى او ضرر دارد و یا از گفته وى یا منشأ عقلایى دیگرى براى او خوف از ضرر حاصل شود، روزه گرفتن براى او واجب نیست، بلکه جایز هم نیست.» این، پاسخ قاطبه مراجع عظام در پاسخ به استفتایی است که می‌پرسد: «اگر پزشک شخصى را از روزه گرفتن منع کند، آیا عمل به گفته او واجب است؟» نباید فراموش کنیم که کتاب آسمانی‌مان توصیه‌های زیادی درخصوص حفظ سلامت، این نعمت گرانبهای خدادادی به ما داشته است. نباید یادمان برود که هدف از این ماه، تزکیه نفس و عبادت است نه فقط پرهیز از خوردن و آشامیدن به خصوص اگر این امتناع در شرایطی باشد که سلامت دستگاه‌های متعدد بدن ما را تهدید کند. اگر دچار بیماری مزمن یا شرایط خاص جسمی هستید، به شما توصیه می‌کنیم پیش از آغاز ماه رمضان و ایام روزه‌داری با پزشک متخصص خود مشورت کنید و درخصوص مصرف داروهای خود و اینکه آیا روزه برای شما ممنوعیتی دارد یا نه، از ایشان کسب اجازه کنید. ما هم برای آشنایی بیشتر شما با این موضوع از اساتید دانشگاه در رشته‌های قلب و عروق، زنان، کلیه، غدد، گوارش، ریه و چشم خواسته‌ایم تا نظرات علمی خود را در این خصوص بیان کنند...
درمانگاه ریه و مشکلات تنفسی
دکتر حمید سهراب‌پور/استاد دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی، فوق‌تخصص ریه
توصیه من این است که بیماران ریوی، به خصوص آنهایی که شغل‌شان ایجاب می‌کند که در محیط باز فعالیت کنند و گرما و به خصوص روزهای بلند تابستان، بدن آنها را دچار کم‌آبی می‌کند، بهتر است روزه نگیرند. حتما شما باید مورد به مورد بررسی شوید و به صلاح نیست با مصرف نکردن مایعات، خطر را برای خود اضافه کنید.
اگر بررسی شده‌اید و طبق مشاوره و نظر پزشک توانایی گرفتن روزه را دارید اما از داروهای استنشاقی استفاده می‌کنید، می‌توانید داروهای استنشاقی خود را در طول روز هم مصرف کنید چون طبق فتوای مراجع این داروها روزه را باطل نمی‌کند. اگر هم داروهای خوراکی استفاده می‌کنید، قطعا دوز آن داروها باید به وسیله پزشکتان تنظیم شود.
اگر دچار آسم و برونشیت مزمن هستید، دقت کنید غلیظ شدن خلط یکی از مشکلاتی است که بیماری‌تان را تشدید می‌کند، یعنی اگر مایعات کافی در طول روز مصرف نکنید، این کم‌آبی به علاوه گرمی هوا (دقیقا شرایط رمضان امسال) بر شدت بیماری‌تان می‌افزاید. بعضی بیماران توجه ندارند که روزه واجب است و ثواب دارد اما اگر سلامت‌شان را تهدید کند، نه تنها واجب نیست و ثوابی ندارد بلکه حکم حرمت هم دارد. پس خواهش می‌کنم حتما توصیه پزشکتان را جدی بگیرید و اصرار بی‌جهت بر منع مصرف مایعات و روزه‌داری نداشته باشید.
درمانگاه چشم
دکتر ایرج احدزادگان/استاد چشم‌پزشکی دانشگاه علوم پزشکی تهران
• مصرف‌کنندگان داروهای استنشاقی:
• مبتلایان به آسم و برونشیت:
در آستانه ماه رمضان همواره سوال می‌شود آیا افرادی که از عینک استفاده میکنند، نباید روزه بگیرند و آیا روزه‌داری موجب ضعیف‌تر شدن چشم‌های آنها و بالا رفتن شماره عینک می‌شود و شاید دلیل این پرسش از آنجا ناشی شود که مردم عیوب انکساری چشم که برای اصلاح آن از عینک کمک می‌گیرند را نمی‌شناسند. تاکنون هیچ مدرکی که ثابت کند روزه‌داری موجب می‌شود مشکلات انکساری چشم بیشتر شود و یا شماره عینک شما تغییر یابد، نداشته‌ایم. تنها یک مورد منع روزه‌داری از سوی متخصصان چشم تاکید می‌شود و آن هم، مبتلایان به آب سیاه یا گلوکوم است. این بیماران چون فشار داخل چشم‌شان بالاست ، اگر روزه بگیرند، در هنگام افطار که مایعات مصرف میکنند و به اصطلاح روزه را افطار میکنند، یک دفعه فشار مضاعفی به آنها وارد می‌شود که خطرناک است. عصب بینایی که در ته کره‌چشم ما قرار دارد، بسیار به بالا رفتن فشار چشم حساس است و هرگونه تغییر در غلظت خون و مایعات بدن، تغذیه یک میلیون رشته عصبی را که در فضای کوچک ته چشم قرار دارند مختل می‌کند و آنها را می‌کشد. امیدوارم مبتلایان به آب‌سیاه یا گلوکوم این توصیه را جدی بگیرند. اگر سن این افراد بالا باشد و مشکلاتی چون بیماری‌های عروقی و اختلال در انعقاد خون داشته باشند، امکان دارد این مشکل جدی‌تر و مساله‌ساز شود. غیر از این مورد، هیچ مشکلی در چشم‌پزشکی نیست که ممنوعیت روزه‌داری در نظر گرفته شود و به چشم فشار بیاورد.
درمانگاه زنان
دکتر مریم پوررضا/ متخصص زنان و زایمان و استاد دانشگاه علوم پزشکی تهران
داشتن تغذیه خوب و مناسب در تمام دوران زندگی ضامن بقا و سلامت ما انسان‌ها است اما برخی از دوره‌های آسیب‌پذیر در زندگی ما وجود دارند که بارداری و شیردهی از آن جمله‌اند و از اهمیت ویژهای برخوردارند. در سه ماهه نخست بارداری ما اصلا جایز نمی‌دانیم که خانم‌ها روزه بگیرند چون سلول‌های حیاتی بدن جنین در حال رشد بوده و نیازمند تغذیه از خون مادر است. خوشبختانه بیشتر مادران باردار و شیرده متوجه این اهمیت ویژه هستند و خودشان بیشتر از هر چیز، به سلامت جنین در دوران بارداری و کودکی که با شیرمادر تغذیه می‌شود در دوران شیردهی اهمیت می‌دهند. حتی رژیم غذایی دوران بارداری آن‌قدر پراهمیت است که ما به مادرانی که رژیم‌های غذایی خاص دارند، برای مثال گیاه‌خوار هستند توصیه می‌کنیم رژیم متعادلی را در نظر بگیرند که حاوی همه مواد غذایی باشد و جنین بتواند از فواید همه گروه‌های غلات، گوشت، انواع میوه‌ها و شیر بهره بگیرد. البته بعضی مادران هستند که در سه ماهه دوم یا سوم بارداری هستند و تمایل دارند روزه بگیرند. ما به آنها توصیه می‌کنیم مخاطرات احتمالی این کار را بشناسند. وظیفه سلامتی و رشد یک انسان دیگر برعهده آنهاست و باید تصمیم بگیرند. درباره شیردهی شخصا منع روزه‌داری را نمی‌گویم و به عهده مادر می‌گذارم اما به خانم‌ها می‌گویم که قطعا برای افزایش شیر، باید در روز مایعات مصرف کنید و میوه و سبزی در وعده‌های غذایی خود بگنجانید تا بتوانید، کودکتان را از نعمت شیر خود برخوردار کنید و اگر قرار است روزه بگیرید باید این موضوع را در ذهن داشته باشید که شیر شما کم خواهد شد.
درمانگاه قلب
دکتر ارشمیدس صنعتی/ متخصص قلب و عروق
آنچه درباره منع روزه‌داری بیماران قلبی مطرح می‌شود و حتما باید بیماران گرامی رعایت کنند این موارد هستند:
به طور کلی مبتلایان به مشکلات دریچه‌ای قلب منع روزه‌داری ندارند ولی باید با پزشک خود مشورت کنند. شاید ابتلای آنها به برخی بیماری‌های همراه و یا شرایط خاص سنی یا جسمی‌شان نیازمند بررسی و حتی منع روزه‌داری شود.
گروهی از بیماران که فشارخون‌های کنترل نشده دارند، نباید روزه بگیرند. هرگونه تغییری در حجم خون و شرایط فیزیکی بدن موجب عدم تعادل آب و الکترولیت‌ها در خون و برهم خوردن فشارخون می‌شود و این بیماران منع روزه‌داری دارند.
حتما می‌دانید نارسایی قلبی یک نشانگان بالینی است که در آن اختلال ساختمانی یا عملکرد قلب به عدم توانایی قلب در به گردش درآوردن خون، با سرعت لازم برای تامین احتیاجات بافت‌های متعدد منجر می‌شود. نارسایی قلبی به طور معمول به تظاهرات بالینی چون ترکیبی از احتقان در گردش خون، تنگی نفس، ضعف و خستگی منجر می‌شود. علت نارسایی قلبی بسیار متنوع است اما بیماری‌های ایسکمی قلب (خون‌رسانی به قلب در اثر تنگی عروق مختل می‌شود) و مشکلات مادرزادی از مهم‌ترین علل آن هستند. البته یک سری عوامل نیز هستند که انواع نارسایی قلب را به مرحله آشکار شدن می‌رسانند، یعنی گویا یک بار اضافی را به قلب وارد میکنند که به بدتر شدن بیشتر عملکرد قلبی منجر می‌شود. دقت داشته باشید مصرف متعادل آب و داشتن رژیم غذایی مناسب در طول روز و استفاده از داروهای تجویز شده برای کمک به عملکرد بهتر قلبی در این بیماران الزامی است و برای مبتلایان به نارسایی قلبی و افرادی که دچار ایسکمی (کم‌خونی بافت قلب) و درد قفسه صدری هستند روزه‌داری ممنوع است. پس اگر شما به تازگی دچار درد قفسه سینه و تنگی نفس بوده‌اید و پزشک برای شما آنژیوگرافی انجام داده و با این شیوه عکس‌برداری یا دیگر روش‌ها متوجه شده که دچار ایسکمی قلب هستید، هرگز نباید روزه بگیرید.
گروه دیگری که به دلیل تنگی رگ‌های قلبی تحت عمل آنژیوپلاستی قرار گرفتند و یا جراحی قلب شدند (بای‌پس انجام دادند) و در حال حاضر هیچ مشکلی ندارند و تحت کنترل پزشک هستند، با اینکه منع روزه‌داری ندارند اما باید حتما درباره انجام این فریضه با پزشک خود صحبت کنند و توصیه‌های مصرف دارو یا رژیم خاص خود را در طول ماه مبارک رمضان جدی و پیگیر دنبال کنند.
درمانگاه مغز و اعصاب
دکتر علیرضا زالی/ جراح مغز و اعصاب و استاد دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
• اگر مشکل دریچه‌ای قلب دارید:
• فشار خونی‌ها:
• مبتلایان به نارسایی قلبی:
• اگر تحت عمل جراحی بوده‌اید:
بسیاری از مردم در آغاز ماه مبارک رمضان به ما مراجعه میکنند و می‌گویند دکتر، با روزه گرفتن سردردم تشدید می‌شود، آیا این مشکل مجوزی برای منع روزه‌داری است؟ با ذکر این نکته و پاسخ به خوانندگانی که این سوال مشترک را دارند، سعی دارم در قالب این یادداشت موارد منع روزه‌داری بیماران مغز و اعصاب را نیز خدمت‌تان عرض کنم. در مواردی که فرد کاملا سالم باشد و از لحاظ هموستاز بدن و سازگاری‌های فیزیولوژیک فاقد هرگونه بیماری پنهان و آشکار باشد، مشکل کم‌آبی در روزه‌داری نمی‌تواند به آسیب‌های گذرا یا پایدار مغزی منجر شود چرا که سلول‌های مغزی از مکانیسمی برخوردارند که ما آن را مکانیسم خود تنظیمی می‌نامیم، یعنی حتی در مواردی که فرد، از مصرف آب محروم است، این مکانیسم خاص موجود در مغز، سلامت سلول‌های مغزی را تضمین می‌کند. لذا وجود علایمی مثل سرگیجه و سبک شدن سر را به علایم ناشی از افت فشارخون و ضعف عمومی ناشی از فشار روزه که تا حدی طبیعی است، باید انتساب داد نه به دلیل مشکلات مغزی. بدیهی است اگر شما بیماری دارید و نمی‌دانید آیا با روزه تشدید می‌شود، باید با پزشک متخصص مربوطه مشورت کنید و شاید لازم باشد از روزه گرفتن بپرهیزید. برخی از افراد به دلیل وجود مشکلات مغز و اعصاب باید داروهایشان را به موقع بخورند. برای این بیماران علاوه بر دوز داروها، زمان تجویز دارو هم اهمیت خاصی دارد، یعنی تاثیرگذاری داروها به نیمه عمر آن دارو در خون وابسته است. به همین دلیل اگر آن دامنه زمانی موردنظر لحاظ نشود، اثرگذاری دارو از بین خواهد رفت و بیمار در اثر محرومیت از آن دارو در معرض خطر قرار می‌گیرد. در برخی موارد، یکسری داروهای جایگزین داریم که طولانی اثر و آهسته رهش هستند و می‌توانیم آنها را تجویز کنیم. البته فقدان این داروهای جایگزین در انواع خاصی از بیماری‌ها باعث می‌شود برای حفظ سلامتی بیمار، از او بخواهیم از روزه‌داری اجتناب کند. گروه دومی که در مورد منع روزه‌داری آنها تاکید داریم، بیماران تشنجی هستند. شاید در مواردی که تشنج بیمار کاملا تحت کنترل است (وضعیت دارویی و نوار مغز مطلوب است)با صلاحدید پزشک اجازه روزه‌داری داده شود اما در کسانی که تشنج غیرقابل کنترل دارند و یا بیم آن می‌رود که به دلیل روزه‌داری وبر هم خوردن تعادل داروها بیمار دچار تشنج شود، روزه‌داری مضر تشخیص داده می‌شود چرا که خود گرسنگی ممکن است به بروز تشنج منجر شود. گروه سوم بیمارانی هستند که به دلیل ماهیت بیماریشان و یا اقدامات درمانی دچار ضعف مفرط عمومی هستند و این ضعف با روزه بدتر شده و علایم اولیه بیماری را شعله‌ور خواهد کرد. مثلا بیمارانی که به دلایلی نیازمند درمان‌های جنبی مثل رادیوتراپی و شیمی‌درمانی هستند، باید وضعیت تغذیه‌ای صحیح داشته باشند. هرگونه اختلال تغذیه‌ای ضعف عمومی آنها را تشدید کرده و عدم مصرف غذا به صورت مکفی سیستم ایمنی‌‌شان را تهدید می‌کند و روند درمان را به تاخیر می‌اندازد، پس باید از روزه گرفتن اجتناب کنند.
درمانگاه غدد
دکتر علیرضا استقامتی/ فوق‌تخصص بیماری‌های غدد و استاد غدد دانشگاه علوم پزشکی تهران
من معتقدم هر کسی که به دلیل یک بیماری خاص مانند قلبی‌عروقی، کلیوی یا دیابت تحت نظر پزشک متخصصی قرار دارد، عاقلانه‌ترین کار این است که حتما با پزشک خود در خصوص گرفتن روزه و اینکه چه خطراتی در کمین اوست، مشورت کند. حتی اگر شما شرایط لازم را برای روزه‌داری داشته باشید و از نظر سلامت خطری تهدیدتان نکند، باید داروهایتان را طبق برنامه‌ریزی جدید برای دو وعده سحر و افطار تنظیم کنید. درباره بیماران دیابتی چه از نوع وابسته به انسولین و چه غیر وابسته به آن باید متناسب با هر وضعیت، سن و شرایط خاص هر کسی را در نظر گرفت.
مهم‌ترین مساله‌ای که در روزه، آن هم در فصل گرم، فرد مبتلا به دیابت را تهدید می‌کند افت قندخون است، یعنی شما حاضرید همه تلاش تیمی خودتان و پزشکتان را برای منظم شدن روند تنظیم قندخون بر هم بزنید؟ تصمیم با شما و پزشکتان است و شاید این توصیه تنها یک هدیه در آغاز ماه رمضان از سوی یک متخصص غدد به شما باشد که، بهره‌مند شدن از برکات این ماه تنها با امساک از نوشیدن و خوردن که کاملا هم به ضرر شماست، حاصل نمی‌شود و خوب است به جای سطحی‌نگریستن به مقوله فریضه‌روزه‌داری کمی عمیق‌تر شویم و در پشت آن به این موضوع بیندیشیم که پرهیز از خوردن و آشامیدن تنها یکی از آداب روزه‌داری این ماه و تزکیه نفس و فیض بردن از ماه رمضان است. شما چرا دیگر موارد مانند نیکی و رسیدگی به نیازمندان و غیره را در نظر نمی‌گیرید؟ حتی می‌توانید با استفاده از رژیم غذایی مناسب و استفاده از داروهایتان، سلامت خود را حفظ و تضمین کنید تا با شادابی، شکر نعمت را برآورید و به امور خیریه برسید.
نکته مهم دیگر اینکه اگر جزو گروهی هستید که در معرض دیابتی شدن هستید، یعنی اختلال در تست قندخون ناشتا داشتید و عوامل خطری چون زمینه خانوادگی، چاقی، وجود تخمدان‌های پلی‌کیستیک در شما تشخیص داده شده است، باید تحت نظارت پزشک، رژیم غذایی و فعالیت بدنی مناسب قرار بگیرید چون مستعد دیابت هستید و هر گونه مشکلی را به همین راحتی می‌توانید پیشگیری کنید و این موضوع را حتما در تهیه وعده غذایی سحر و افطار مدنظر قرار بدهید. 5/4 میلیون نفر از مردم تست قندخون ناشتای مختل دارند و مستعد دیابت هستند. از همین حالا باید حواستان به مصرف مواد شیرین و چرب و زولبیا بامیه و از این دست غذاها که استفاده از آن در افطار سنتی ما به وفور است، باشد.
به طور قطع کسانی که نیازمند تزریق انسولین هستند، ممنوعیت روزه‌داری دارند یا کسانی که نوسانات قندخون آنها کنترل نشده است، نباید ریسک کنند چون روزه گرفتن برای آنها ضرر دارد.
حتی اگر قرار شد روزه بگیرید، یادتان باشد محدودیت‌هایی را باید اعمال کنید. از خوردن وعده‌های چرب و مواد شیرین بپرهیزید و آن را کاهش دهید. مواظب باشید فشارخونتان بالا نرود. اختلالات چربی خون و یا هرگونه تغییری در کنار مشکل دیابت را باید به پزشکتان گزارش دهید. قندخونتان را در مواقع پیش از افطار (قندخون ناشتا) اندازه بگیرید و نتیجه این کار را به طور جدی به منظور حفظ سلامت کلیه‌هایتان یادداشت کنید. اگر قندخون در بدن شما و ادرارتان بالا رود، بافت کلیه آسیب می‌بیند. اگر علایم قندخون را مشاهده کردید مانند تعریق، گیجی و لرزش اندام‌ها، از دست دادن تمرکز و غیره... سماجت و لجاجت نکنید و سریع روزه را افطار کنید.
درمانگاه گوارش
دکتر پیمان ادیبی/ فوق‌تخصص گوارش و دانشیار دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
• همه مبتلایان به دیابت:
• اگر مشکوک به داشتن دیابت‌اید:
• اگرانسولین تزریق می‌کنید:
• آداب روزه در دیابتی‌ها:
اغلب مشکلات گوارشی و اختلالات مربوط به دستگاه گوارش به دلیل رعایت نکردن رژیم غذایی سالم، پرخوری و افراط در بعضی گروه‌های غذایی و البته تحرک نداشتن است، یعنی اسهال مزمن، یبوست مزمن و مشکلات سوءهاضمه بدون زخم یا مشکلات روده تحریک‌پذیر که قسمتی از مشکلات قابل تقسیم‌بندی گوارشی است طی ماه مبارک رمضان تشدید می‌شوند و علایم آنها بدتر خواهد شد ولی هیچ‌کدام ضرر عمده‌ای را متوجه فرد نمی‌کند و موجبات خون‌ریزی و غیره را فراهم نمی‌کند که جزو موارد منع روزه‌داری قرار گیرد اما بیماری‌هایی هستند که برای فرد مبتلا باید در ممنوعیت روزه تاکید کرد.
زخم‌های فعال دستگاه گوارش شامل زخم معده و زخم اثنی‌عشرهستند. اگر شما به تازگی آندوسکوپی کرده‌اید و تشخیص زخم معده داده شده، باید از روزه گرفتن بپرهیزید.
بیماران کبدی که تحت درمان هستند و علایم پیشرفته کبدی ندارند. برای مثال اگر نارسایی‌کبد یا سیروز کبدی پیش نیامده است، می‌توانند با نظر پزشک خود داروهای خود را تنظیم کرده و روزه بگیرند اما اگر به نارسایی کبد یا مشکلات کبدی به همراه تورم بدن دچارند و تنظیم پروتئین بدن و دیگر فاکتورهای حیاتی آنها از طریق داروها تحت کنترل درآمده است، هرگز نباید روزه بگیرند.
:کسانی که بیماری کولیت اولسروز یا کرون دارند به دلیل تشدید مشکلات در اثر روزه‌داری بهتر است از روزه‌داری اجتناب کنند.
درباره کسانی که به یبوست مزمن دچارند باید توضیح دهم که کم‌آبی بدن یبوست شما را تشدید خواهد کرد. با این وجود اگر تمایل دارید روزه بگیرید برای جلوگیری از مشکل جدی‌تر، حجم مواد فیبری مانند میوه و سبزی‌ها را در وعده غذایی خود بیشتر کنید. تحرک داشته باشید و در طول شبانه‌روز 8 تا 10 لیوان مایعات بنوشید. مصرف چای را کم کنید.
از نظر علمی روزه‌داری برای کسانی که سوءهاضمه دارند هیچ معنی ندارد و قطعا علامت‌های شما تشدید خواهد شد اما این تصمیم‌گیری به عهده شماست و امیدوارم با توصیه‌های ما موفق به روزه‌داری شوید. به طور معمول افراد زیادی هستند که علایم برگشت اسید، حالت ترش کردن، سوزش سردل و بدمزه شدن دهان را تا به حال تجربه کرده‌اند و این افراد به طور عمده در اثر خالی ماندن معده‌شان و ترشح اسید معده، علایم‌شان تشدید می‌شود ولی به هر حال تصمیم با شماست. چنانچه این گروه تمایل دارند روزه بگیرند برای جلوگیری از این حالات ناخوشایند باید پیش از مصرف سحری و افطاری داروهای خود را استفاده کنند و سعی کنند حجم وعده غذایی‌شان کم باشد و پرخوری نکنند. از مصرف چای با حجم زیاد و به خصوص چای پررنگ و قهوه بپرهیزند. غذاهایی که کم‌چربی و کم‌ادویه باشد مصرف کنند تا بتوانند روزه‌شان را بگیرند.
درمانگاه کلیه
دکتر فاطمه پوررضاقلی/ متخصص کلیه و مجاری ادراری (نفرولوژی) و عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
• مبتلایان به زخم معده:
• مبتلایان به مشکل کبدی :
• کولیت اولسروز
• مبتلایان به یبوست:
• مبتلایان به سوءهاضمه:
در کسانی که مشکلات کلیوی دارند و به سختی با مراقبت‌های دقیق و همکاری با هم توانسته‌ایم کراتینین آنها را به تعادل برسانیم، معمولا روزه گرفتن با عوارضی همراه است. بعضی از شما عزیزان اصرار دارید روزه‌هایتان را بگیرید. من از شما خواهش می‌کنم چنین ریسکی نکنیدو به نکات مهمی که اشاره می‌کنم، توجه کنید:
اگر کراتینین 5/1 تا 7/1 دارید، ریسک نکنید و روزه نگیرید یا حداقل پشت سر هم روزه نگیرید و چند روز به کلیه‌ها استراحت بدهید و پس از چهار روز، روزه‌داری، مراجعه کنید تا آزمایش‌هایی از شما به عمل آید. مبادا یک ماه بدون مراجعه به متخصص خود، بی‌خبر بروید و روزه بگیرید و پایان ماه رمضان با مشکلی غیرقابل برگشت مواجه شوید. در نظر داشته باشید شما مبتلایان به مشکلات کلیوی که اجازه روزه گرفتن دارید هرگز نباید مانند دیگران افطار کنید. غذاهای رایج افطار مانند آش، حبوبات و مواد قندی به خصوص زولبیا و بامیه و خرما به بالا رفتن پتاسیم خون شما منجر شده و دردسرساز خواهند شد. هیچ‌گاه یک دفعه تعداد زیادی خرما و غذاهای دیگر را نخورید. پنیر رژیمی، نان رژیمی و خرمای محدود، در زمان‌های متناوب و فاصله‌دار بخورید و حتما آب کافی و میوه و سبزی میان افطار تا سحر استفاده کنید. حتی اگر احساس کردید کاملا خوب هستید، باز هم پس از چند روز روزه‌داری با پزشک خود تماس بگیرید. اگر کراتینین شما در حد دو یا بالاتر باشد، تاکید می‌کنم که روزه‌داری ممنوع است.
آنهایی که کلیه‌هایشان مکررا سنگ‌سازی می‌کند و سابقه چند نوبت سنگ‌سازی دارند و یا در حال حاضر سنگ دارند، باید در طول روز مقادیر زیادی آب بنوشند تا سنگشان بزرگ نشود.
کسانی که پیوند کلیه شده‌اند و هنوز یکسال از موعد پیوند آنها نگذشته است، نباید روزه بگیرند. اگر یکسال از پیوند گذشته باشد و هیچ مشکلی نداشته باشند، شاید بتوانند با نظر پزشک روزه بگیرند.
از نظر ما نارسایی کلیه مراحل متعددی دارد. افرادی که در مرحله‌ای هستند که کراتینین خونشان دو یا بالای دو است، مصرف نکردن آب در طول روز به ایجاد ایسکمی یا نرسیدن خون حاوی مواد غذایی به بافت کلیه می‌انجامد و شرایط را بدتر می‌کند. مبتلایان به فشار خون، به خصوص افرادی که ساعات نزدیک به افطار فشارخونشان خیلی بالا می‌رود منع روزه‌داری دارند.
دیالیزی‌ها اصلا نباید روزه بگیرند و مانند دیگر گروه‌ها، به مایعات کافی در طول روز نیاز دارند.
• کراتینین شما چند است:
• کلیه‌های سنگ‌ساز:
• اگرپیوند کلیه شده‌اید:
• مبتلایان به نارسایی کلیه:
• دیالیزی‌ها: